1. فناوری هوش مصنوعی

همانطور که صنعت طیور به تکامل خود ادامه می‌دهد، فناوری‌های جدید نقش مهمی ‌را در بهبود کارایی تولید، کاهش هزینه‌ها، رفاه حیوانات و کاهش اثرات زیست‌محیطی ایفا می‌کنند. یکی از امیدوارکننده‌ترین فناوری‌ها، هوش مصنوعی است که پتانسیل ایجاد انقلاب در پرورش طیور را دارد و فعالان حاضر در این صنعت را قادر می‌سازد تا طیور خود را به طور مؤثرتر و کارآمدتر نظارت و مدیریت کنند. طیف گسترده‌ای از کاربردهای هوش مصنوعی در صنعت طیور ثبت شده است که در ادامه به بررسی برخی از آن‌ها خواهیم پرداخت:

1.1. استفاده از هوش مصنوعی برای بررسی سلامت طیور با کمک صدای آن‌ها

نشریه گاردین در این مورد گزارش می‌دهد که امروزه هوش مصنوعی قادر است تا در صنعت طیور به بررسی وضعیت مرغ‌ها بپردازد. شنیدن اینکه محققان در حال توسعه فناوری هوش مصنوعی هستند که می‌تواند رفاه جوجه‌های پرورشی را بهبود بخشد، امیدوارکننده است (8). توانایی تشخیص دقیق و تعیین کمیت صداهای نگران‌کننده‌ی جوجه‌ها می‌تواند گام مهمی در جهت بهبود شرایط زندگی و کاهش سطح تنش آن‌ها باشد. هر ساله حدود 25 میلیارد مرغ در سراسر دنیا پرورش می‌یابد و استفاده از این فناوری در تعیین وضعیت سلامت آن‌ها می‌تواند اقدامی مهم در افزایش سلامت آن‌ها و جلوگیری از بیماری آن‌ها تلقی شود. این فناوری که با روش SSL کار می‌کند، قادر است با کمک یادگیری ماشینی صداهای ضبط شده در مرغداری را بررسی و تجزیه و تحلیل کند و صداهای غیرمعمول را تشخیص داده و به اطلاع مسئول مربوطه برساند (5).
SSL مخفف موقعیت‌یابی منبع صدا است. این فناوری تکنیکی است که در سیستم‌های هوش مصنوعی برای شناسایی مکان منبع صوتی در فضا استفاده می‌شود و می‌تواند در شناسایی منشا صداهای ساخته شده توسط پرندگان در یک گله مفید باشد. با استفاده از SSL، سیستم هوش مصنوعی می‌تواند منبع صدا را به طور دقیق شناسایی و تعیین کند و به مرغداران این امکان را می‌دهد که هرگونه ناهنجاری یا انحراف از الگوهای عادی صدا را شناسایی کنند.

2.1. بهینه‌سازی جوجه‌کشی و پرورش طیور

کاربرد دیگر هوش مصنوعی در صنعت طیور مربوط به یکی از کلیدی ترین بخشهای این صنعت یعنی جوجه‌کشی است. به غیر از کنترل وضعیت جسمانی و رفاه طیور، هوش مصنوعی می‌تواند تأثیر مثبتی بر فرایند جوجه‌کشی گذاشته و آن ‌را بهینه‌تر و کارآمدتر از قبل بسازد. مرغداران می‌توانند از حسگرهای هوشمند برای جمع آوری داده‌های ضروری در مورد حیوانات استفاده کنند و اطلاعات حیاتی آن‌ها را به دست آورند. مرغداران همچنین می‌توانند از هوش مصنوعی و راه‌حل‌های یادگیری ماشینی برای تجزیه و تحلیل داده‌ها، بهبود ژنتیک طیور و انعطاف‌پذیری بیشتر مرغ‌ها در برابر بیماری‌ها استفاده کنند. علاوه بر آن می‌توان از هوش مصنوعی برای تشخیص زودهنگام بیماری‌ها در گله‌های طیور استفاده کرد و به مرغداران این امکان را می‌دهد تا قبل از گسترش بیماری اقدام کنند. هوش مصنوعی می‌تواند کارهایی مانند درجه بندی تخم مرغ، شناسایی جنین‌های زنده، کنترل شرایط جوجهکشی و بهینه سازی فرآیندهای پرورش را خودکار کند. این امر دقت و کارایی در پرورش را بهبود می‌بخشد و منجر به سلامت بهتر حیوانات و افزایش بازده تولید می‌شود. در آینده، هوش مصنوعی می‌تواند سیستم‌های خودمختار هوشمند را در کنار کارکنان انسانی که از راه دور عملیات را مدیریت می‌کنند و فقط در صورت لزوم مداخله فیزیکی می‌کنند، استفاده کند که منجر به یک اکوسیستم تولید مرغ کارآمدتر و دقیقتر می‌‌شود. به طور کلی، هوش مصنوعی پتانسیل زیادی در صنعت طیور برای مقابله با چالش‌های مربوط به کارایی تولید، رفاه حیوانات و اثرات زیست‌محیطی دارد.

شکل 1- بهینه‌سازی جوجه کشی با استفاده از هوش مصنوعی (5)

3.1. شناسایی جنین در تخم‌مرغ

توسعه‌ی هوش مصنوعی در سال‌های اخیر اکنون این قابلیت را برای مرغداران فراهم کرده است که دیگر، منابع و انرژی خود را بر سر تخم‌مرغ‌های بدون نطفه هدر ندهند. با کمک عکس‌برداری فراطیفی مادون‌قرمز مرغداران امروزه می‌توانند تخم‌مرغ‌های حاوی جنین مرغ را از تخم‌مرغ‌های بدون نطفه جداسازی کرده و در وقت و هزینه‌‌ی خود صرفه‌جویی کنند. ادغام این فناوری با فرآیند یادگیری ماشینی می‌تواند تأثیرات بسزایی بر بهره‌وری تولید داشته باشد (5).

2. تغییر گرایش مصرف‌کننده

روند مهم دیگری که صنعت طیور را شکل خواهدداد، تغییر الگوهای مصرف‌کننده به سمت انتخاب‌های غذایی پایدارتر و سازگارتر با محیط زیست است. مصرف‌کنندگان به طور فزاینده‌ای از اثرات زیست‌محیطی و اجتماعی تولید مواد غذایی آگاه می‌شوند و به دنبال محصولاتی هستند که با کمترین تأثیرات زیست‌محیطی تولید شده و استانداردهای رفاهی بالاتری برای حیوانات رعایت کنند. این روند باعث ایجاد تغییراتی در صنعت طیور می‌شود و تولیدکنندگان روش‌های تولید پایدارتر و اخلاقی را در پاسخ به تغییر ترجیحات مصرف‌کننده اتخاذ می‌کنند.

1.2. جایگزین‌هایی برای آنتی‌بیوتیک‌

استفاده از آنتی‌بیوتیک‌‌ها در تولید حیوانات با ایجاد مقاومت ضد میکروبی مرتبط است، که یک نگرانی فزاینده برای سلامت عمومی است. صنعت طیور در حال حاضر پیشرفت قابل توجهی در این زمینه داشته است، به طوری که حدود 50 درصد از گوشت طیوری که در آمریکای شمالی به فروش می‌رسد، فاقد آنتی‌بیوتیک‌ است. علاوه بر این، شرکت‌ها در حال سرمایه‌گذاری در توسعه افزودنی‌های جدید هستند تا به متخصصان تغذیه کمک کنند تا جایگزین‌های غیر آنتی‌بیوتیکی برای افزایش عملکرد رشد و کاهش نیاز به مداخله آنتی‌بیوتیکی پیداکنند. حرکت رو به جلو، شناسایی گزینه‌های گیاهی و سایر جایگزین‌های غیر آنتی‌بیوتیک‌ی برای تضمین موفقیت این برنامه‌ها حیاتی خواهد بود. در یکی از مقاله‌هایی که در این زمینه چاپ شده است، استفاده از محصولات مشتق شده از گیاهانی مانند آویشن ، کاسنی ، گشنیز ، آلوئه‌ورا و گلپر برای جایگزینی موثر در محرک‌های رشد آنتی‌بیوتیکی پیشنهاد شده است (14). بازار گوشت‌های بدون آنتی‌بیوتیک‌ از جمله زمینه‌هایی است که این روندها در آن مشهود هستند. گوشت بدون آنتی‌بیوتیک‌ به گوشتی اطلاق می‌شود که بدون استفاده از آنتی‌بیوتیک‌، چه برای تقویت رشد و چه برای پیشگیری از بیماری، تولید شده است.

شکل 2- آیند‌ه‌ی بازار گوشت بدون آنتی‌بیوتیک تا سال 2029 میلادی (5)

2.2. گوشت مصنوعی

گوشت مصنوعی مرغ روند رو به رشدی در صنایع غذایی است که ناشی از افزایش تقاضا برای محصولات گوشتی، نگرانی در مورد رفاه حیوانات و آگاهی از محیط زیست و مزایای سلامتی درک شده از گوشت‌های مصنوعی است. پیشبینی می‌شود که بخش طیور بیشترین سهم را در بازار گوشت مصنوعی به خود اختصاص دهد. اندازه بازار جهانی گوشت مصنوعی در سال 2022 میلادی حدود 9/226 246.9 میلیون دلار تخمین زده شد و انتظار می‌رود ارزش این بازار از سال 2023 تا سال 2030 میلادی با نرخ رشد مرکب سالانه (CAGR) 6/51 درصد، رشد داشته باشد. هم‌چنین پیش‌بینی می‌شود درآمد این بازار تا سال 2030 میلادی به 90/6 میلیارد دلار برسد (9).
رشد شهرنشینی و به دنبال آن درآمد سرانه، یکی از مهمترین محرک‌های مصرف گوشت در سراسر جهان است. افزایش مصرف گوشت می‌تواند به طور جدی بر آب و هوای جهان تأثیر بگذارد (13). بنابراین، گوشت مصنوعی به عنوان جایگزینی برای گوشت سنتی محبوبیت پیدا خواهد کرد. Good Meat و Upside Foods دو شرکتی هستند که مجوز نظارتی را از FDA برای فروش مرغ پرورش یافته از سلول‌های حیوانی، که به عنوان گوشت رشد یافته در آزمایشگاه نیز شناخته می‌شود، در ایالات متحده دریافت کرده‌اند (11).

3.تغییرات اقلیمی

تغییرات اقلیمی یکی از مبرمترین مسائلی است که جهان امروز با آن مواجه است و اثرات آن در سراسر جهان احساس می‌شود. با افزایش دما و غیرقابل پیش بینی شدن الگوهای آب و هوایی، بسیاری از صنایع با چالش‌های جدیدی برای وفق‌ پیدا کردن و سازگاری بیشتر با شرایط متغیر روبرو هستند.

شکل 3- پیش‌بینی افزایش دمای کره‌ی زمین (Education, 2021)

صنعت طیور یکی از آسیب‌پذیر در برابر تغییرات آب و هوایی است. از امواج گرمای شدید گرفته تا خشکسالی و سیل، اثرات تغییرات آب و هوایی بر مرغداران فشار می‌آورد تا راه‌های جدیدی برای سازگاری و تضمین پایداری فعالیت‌های خود بیابند. در این زمینه، درک تأثیر تغییر اقلیم بر صنعت طیور و کاوش در راه‌هایی برای کاهش اثرات آن به یک حوزه حیاتی تحقیق و توسعه تبدیل شده است.

شکل 4- تأثیر دما بر طیور (1)

برخی از تأثیرات تغییرات اقلیمی بر صنعت طیور به شرح زیر هستند:
– دمای بالای محیط بر ویژگی‌های عملکردی طیور از جمله سرعت رشد، وزن بدن، تولید تخم مرغ، وزن تخم مرغ، کیفیت تخم مرغ، کیفیت گوشت، کیفیت اسپرم، باروری و جوجه کشی اثر منفی دارد که خسارات مالی زیادی به صنعت طیور وارد می‌کند (15).
– تغییرات آب و هوا بر تولید طیور و توانایی پرندگان برای حفظ هم‌ایستایی (Homeostasis) تأثیر می‌گذارد. طیور می‌توانند تا حدی با محیط‌های گرم سازگار شوند، اما شرایط آب و هوایی شدید مانند دما و رطوبت بالا و کمبود آب می‌تواند منجر به کاهش تولید به دلیل کاهش سرعت رشد، کاهش تولید تخم مرغ، افزایش تهدید بیماری و مرگ‌ومیر بیشتر شود. افزایش دما احتمالاً بزرگترین عامل تغییرات اقلیمی است که بر طیور تأثیر می‌گذارد (12).
– تغییرات اقلیمی یکی از بزرگترین عوامل تنش زای محیطی است که صنعت جهانی حیوانات را به چالش می‌کشد، زیرا بر عملکرد و سلامت حیوانات به ویژه مرغ تأثیر منفی می‌گذارد. جوجه‌ها در برابر استرس گرمایی آسیب‌پذیر هستند و فقط می‌توانند محدوده‌ی ویژه‌ای از دما را تحمل کنند. دمای بالای محیط منجر به تلفات تولید، کاهش سرعت رشد، کاهش تولید تخم مرغ، افزایش تهدید بیماری و تلفات بیشتر در طیور می‌شود (7).

نتیجه‌گیری

ضرورت تامین مواد غذایی از نظر کمی و کیفی برای جمعیت رو به افزایش جهان با منابع طبیعی محدود و همچنین نیاز به پروتئین‌های حیوانی، مشکلات سلامتی ناشی از تغذیه و تمایل مصرف‌کنندگان به حفظ رژیم غذایی سالم و متعادل، همگی سبب شده است تا بخش طیور به صنعتی مهم در سراسر جهان بدل شود. بطور کلی عوامل متعددی بر میزان مصرف طیور که جایگاه مهمی در تغذیه انسان دارد، تاثیر می‌گذارد. تفاوت‌های توسعه منطقه‌ای، سطح درآمد مصرف‌کننده، عوامل اجتماعی-اقتصادی و جمعیتی، فصول، ایمنی و کیفیت مواد غذایی، ذائقه‌ها و عادات شخصی، قیمت محصول و مسائل مربوط به سلامت انسان از جمله این فاکتورها هستند.

طی دهه‌های گذشته، تولید طیور برای انطباق با چالش‌های نوظهور، نوآوری‌های فناورانه، عوامل اقتصادی و تغییرات در حال تحول در انتظارات مصرف‌کننده، پیشرفت‌های چشمگیری را تجربه کرده است. هم‌چنین در سال‌های 2020 و 2021 میلادی که بازارهای جهانی به دلیل همه گیری کووید_19 با مشکلاتی مواجه شدند، صنعت طیور توانست از شک بازار خارج شود و بر این چالش‌ها غلبه کند و همچنان یکی از قوی‌ترین بخش‌ها در سراسر جهان باشد. در میان این تغییرات، نیاز به یک سیستم تولید پروتئین حیوانی که جنبه‌های اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی پایداری را در نظر بگیرد، افزایش یافته است. امروزه توسعه موج جدیدی از فناوری‌های پیشرفته، سیستم‌های غذایی را در مدار دگرگونی قرار داده است. این پیشرفت‌ها با ظهور بسیاری از فناوری‌های نوظهور در چارچوب انقلاب صنعتی چهارم تسریع شده است و تحول دیجیتال بسیاری از بخش‌های تولید مواد غذایی از جمله صنعت طیور را متحول خواهد کرد. استفاده از هوش مصنوعی در این صنعت با بهینه‌سازی عملیات، هزینه‌ها را کاهش می‌دهد و سودآوری را در کارخانه‌های فرآوری گوشت بهبود می‌بخشد. با وجود اینکه این صنعت پتانسیل بالایی برای رشد دارد، اما با چالش‌هایی نیز دست و پنجه نرم می‌کند.

بارزترین محدودیت در تولید طیور، مسائل مرتبط با آب و هوا است. به نظر می‌رسد که طیور به چالش‌های محیطی مرتبط با دما، به ویژه تنش گرمایی حساس هستند به خصوص زمانی که با رطوبت بالا همراه باشد. پیش بینی‌ها حاکی از آن است که دمای محیط برای این قرن بین ۳ تا ۶ درجه سانتیگراد افزایش می‌یابد که این افزایش منجر به تنش گرمایی در طیور می‌شود و بیماری‌زایی، کاهش بهره‌وری پرندگان گرمازده و مرگ و میر بالا را به دنبال دارد. تحت این شرایط، راهبردهای تغذیه، مسکن و شیوه‌های مدیریتی باید اصلاح شوند تا بر شرایط نامطلوب غلبه کنند. چالش دیگری که صنعت طیور با آن مواجه است، نیاز به پاسخگویی به سلایق در حال تغییر مصرف‌کنندگان است. نگرانی عمده مصرف‌کنندگان پیرامون امنیت مواد غذایی بوده و خواهان محصولات غذایی سالم‌تر و ایمن‌تر هستند. این تغییرات محرک تقاضا برای گوشت‌های بدون آنتی‌بیوتیک است و در پاسخ، این صنعت فناوری‌ها و روش‌های تولید جدیدی را اتخاذ می‌کند که استفاده از مواد شیمیایی و آنتی‌بیوتیک‌ها را کاهش می‌دهد و محصولات سالم‌تر و طبیعی‌تری ارائه می‌کند.

پر واضح است که برای نگه داشتن گوشت طیور به عنوان ماده پروتئینی در سبد غذایی ضروری است که همه دست اندکاران صنعت در بخش های مختلف زنجیره تولید اعم از جوجه‌کشی، فروش، بازاریابی، زنجیره تامین و توسعه محصول آماده باشند تا با تغییر سریع روند‌های آینده سازگار شوند. نیاز به سیستم‌های غذایی پایدار مستلزم برنامه‌های نوآورانه‌ای است که عرضه جهانی غذا را تضمین کند و تلفات و ضایعات مواد غذایی را در سراسر زنجیره تأمین به حداقل برساند. پس کلمه‌ی مقدس نوآوری را فراموش نکنید.