اثر مخمر ساکارومایسز سرویسیه بر عملکرد گوساله های شیرخوار

در صنعت گاو شيري، يكي از مهمترين مراحل پرورش و توليد مربوط به گوساله ها مي باشد. گوساله ها يكي از مهمترين سرمايه هاي يك واحد گاوداری محسوب می شوند، به طوري كه داشتن يك گله سالم با بهره وری مطلوب در گرو پرورش گوساله هايي خوب و سالم است. با توجه به هزينه بالاي توليد شير يكي از مهمترين اهداف در زمينه پرورش گوساله، کاهش سن از شيرگيري گوساله ها مي باشد اما تنها زماني ما مجاز به انجام اين كار هستيم كه بتوانيم دستگاه گوارش حيوان (به خصوص شكمبه) را با مصرف خوراک جامد سازگار کنیم.
بنابراين با در نظر گرفتن رژيم غذايي خاص در گوساله ها و اهميت زود از شيرگيري آنها یکی از روش های عملي در اين زمينه، استفاده از مواد افزودني مي باشد كه در اين میان نقش افزودني هاي ميكروبي به دليل داشتن اثرات چندجانبه پررنگ تر از ساير مواد افزودنی مي باشد. اين تركيبات شامل ميكروارگانیسم هایی نظیر قارچ، مخمر، باكتري و تک یاخته ها مي باشند كه به طور مستقيم يا غيرمستقيم به دام ها خورانده شده يا در جيره غذايي آنها استفاده مي‌گردد. اثرات سودمند و وسيع‌الطيف اين دسته از مواد غذايي باعث شده است كه توجه متخصصان علم تغذيه و ميكروب شناس ها به آنها معطوف گردد. از طرف ديگر استفاده روز افزون از آنتي‌بيوتيك ها و مشكلات ناشي از آنها (ايجاد سويه هاي ميكروبي مقاوم و هزينه هاي بسيار بالاي استفاده از آنها) باعث شده است كه اكوسيستم هاي ميكروبي به عنوان جايگزين مناسب پيشنهاد شوند.
افزودني هاي ميكروبي را مي توان به دو طريق مورد استفاده قرار داد. يكي به صورت استفاده مستقيم از سلول زنده و ديگري به صورت محيط كشت مي باشد. در روش اول ميكروارگانیسم مورد نظر به صورت سلول هاي زنده به تنهايي يا همراه با يك ماده حامل (کریر) كه شباهتي با محيط كشت ندارد و شامل محصولات نهايي تخمير نيز نمي باشد، استفاده مي گردد. در اين نوع استفاده، افزودني ميكروبي توسط يك سري مراحل خاص به نحوي خشك مي شود كه داراي تعداد زيادي سلول زنده با فعاليت صددرصد می باشند. سودمندي اين روش به دليل زنده بودن سلول هاي ميكروبي به مراتب بيشتر از روش دوم مي باشد. در روش دوم ميكروارگانيسم موردنظر بر روي يك محيط كشت انتخابي كه شامل محيط كشت مايع و دانه غلات است، قرارداده شده و پس از كامل شدن مراحل تخمير محيط كشت بدون از بين رفتن تركيبات باند شده با سلول ميكروبي مانند ويتامين هاي گروه ب و ساير محصولات تخمير، خشك مي گردد. معمولاً سعي مي شود از ميكروارگانيسم هايي به عنوان افزودني ميكروبي استفاده شود كه اولاً شرايط تهيه و تكثير آن آسان بوده و بتوان درحجم صنعتي آنها را توليد نمود و در نتيجه بهای تمام شده مناسبي داشته باشند و ثانياً داراي اثرات سودمند چندجانبه يا قابل توجهی بر روي عملکرد دام ها داشته باشند.
بنابراين با توضيح فوق از بين ميليون ها گونه قارچ، باكتري و تک یاخته تنها تعداد محدودي از آنها قابل استفاده به عنوان افزودني ميكروبي مي باشند. در اين بين ساكارومايسز سرويسيه ، آسپرژيلوس اوريزا ، لاكتوباسيلوس ها ، استرپتوكوكوس ها و بيفيدوباكتريوم ها از معروفيت بيشتري نسبت به ساير ميكروارگانيسم ها برخوردار هستند.
اثرات مثبت بر روي عملكرد، سلامت و توليد حيوانات مزرعه اي به خصوص نشخواركنندگان سبب افزايش علاقه مديران واحدهاي دامپروري و صاحب نظران علم تغذيه در مورد استفاده از افزودني هاي ميكروبي در جيره غذايي نشخواركنندگان در 15 سال اخير شده است (دن و همكاران ، 2000). استفاده از افزودني هاي ميكروبي، امكان تغيير اكوسيستم شكمبه در دام های بالغ و يا فراهم كردن ميكروفلور مناسب براي دستگاه گوارش (شكمبه و روده) گوساله هاي تازه متولد شده در دامداري هاي صنعتي را امكان پذير مي سازد.

گردآوری و ترجمه : امین نعمتی (کارشناس ارشد تغذیه دام)

اثر استفاده از مخمرها

مخمرها داراي گونه هاي بسيار زيادي مي باشند ولي از مهمترين آن ها مي توان به ساكارومايسز سرويسيه اشاره كرد. اين قارچ تك سلولي بوده و قادر به انجام عمل تخمير مي باشد. به همين دليل جزو دسته مخمرها طبقه مي شود. داراي 16 عدد كروموزوم بوده و در شاخه اي از مخمرها طبقه بندي مي شود كه همگي در ديواره سلولي خود داراي كيتين هستند.
شرايط توليد آن آسان (حتي مي توان از ترش كردن خمير آن را تهيه كرد) و داراي قيمت مناسبي نسبت به ساير مخمرها مي باشد. محصولات تخمير حاصل از اين مخمر در محيط كشت و بدن جانوران شامل: ويتامين هاي گروه ب، پلي فنل ها و اسيدهاي ارگانيك (آلي) مي باشد كه تمامي اين مواد داراي اثرات مثبت و تحريك كننده بر روي عملكرد و سيستم ايمني بدن جانوران مي باشند استفاده از اين مخمر در جيره غذايي حيوانات مزرعه اي مي تواند اثرات سودمندي، به شرح زير داشته باشد:

  • افزايش اشتها و ماده خشك مصرفي (كالمايي، 2005).
  • بهبود عملكرد و افزايش وزن روزانه در گوساله ها (كول و همكاران، 2005).
  • افزايش قدرت دفاعي بدن در برابر بيماري ها در گوساله های جوان (جنسن و همكاران، 2007).
  • بهبود امتیاز مدفوع و كاهش خطر ابتلا به اسهال ( کول و همكاران، 2005
  • توسعه بافت شكمبه و فعاليت ميكروبي آن (استوبو و همكاران ، 1996).
  • افزايش توليد شير در گاوهاي شيري (ماسك و همكاران، 2008).

افزايش ماده خشك مصرفی، افزايش توليد، چربي و پروتئين شير، بهبود نرخ آبستني و كاهش ابتلا به بيماري هاي متابوليكي در گاوهاي شيري مي باشد (كيم و همكاران، 2006).
سطوح استفاده از مخمر نانوايي در جيره غذايي شامل: 75/0 درصد، 125/1 درصد، 5/1 درصد و 2 درصد ماده خشك جيره غذايي مي باشد (كالمايي، 2005). محصولات تخمير حاصل از اين مخمر در محيط كشت و بدن جانوران شامل: ويتامين هاي گروه B، پلي فنول ها و اسيدهاي آلي مي باشد كه اين مواد داراي اثرات مثبت و تحريك كننده بر عملكرد و سيستم ايمني بدن دام ها مي باشند.از اين مخمر مي توان به عنوان افزودني ميكروبي در جيره غذايي دام ها (گاو، گوسفند، بز، اسب، خوك و طيور) استفاده كرد.از ساكارومايسز سرويسيه مي توان به دو صورت در جيره غذايي دام وطيور استفاده كرد: محيط كشت مخمر و سلول هاي زنده مخمر.
آزمايشات متفاوت در اين رابطه نشان داده است كه استفاده از مخمر نانوايي مي تواند سبب بهبود فعاليت سيستم روده اي ـ معده اي و تحريك رشد باكتري هاي سلولايتيك و در نتيجه افزايش هضم فيبر در شكمبه شود. همچنين آزمايش های صورت گرفته روي مايع شكمبه اي نشان داده است كه استفاده از مخمر نانوايي در سطوح 1 و 2 درصد مي تواند باعث افزايش توليد لاكتات ، افزايش توليد استات و بوتيرات و غلظت كل اسيدهاي چرب فرار شود. دليل اين امر را مي توان تحريك رشد لاكتوباسيلوس ها و بهبود در ميكروبيولوژي شكمبه دانست.
استفاده از مخمر نانوایی در جیره گوساله هاي شيرخوار نشان می دهد که فعاليت دفاعي بدن از طريق مقابله با ميكروارگانيسم هاي مضر و بيماري زا (شامل باكتري و قارچ)، تعداد نوتروفيل ها و فعاليت فاگوسيتوزی آنها و همچنین مقدار پروتئين تام پلاسما و ايمونوگلوبولين هاي خوني افزایش می یابد.
حذف رقابتي ميكروارگانيسم هاي بيماري زا به واسطه حضور مخمر در دستگاه گوارش (به خصوص روده بزرگ) علاوه بر افزايش توان سيستم ايمني مي تواند منجر به كاهش ابتلا به بيماري هاي متابوليكي، كاهش انگل هاي روده و بهبود قابليت هضم مواد غذايي در دستگاه گوارش شود. همچنين وجود الیگو مانان ها در ديواره سلولي اين مخمر سبب افزایش فعالیت سلول هاي دفاعي بدن (نوتروفيل ها) شده که منجر به پیشگیری از تخريب بافت پوششي روده توسط باكتري هامي شود. این مخمرها با قرار گرفتن بر روي گيرنده هاي سلول هاي پوششي روده، آن ها را اشغال كرده و از چسبيدن ميكروارگانيسم هاي مضر بر روي آنها جلوگيري مي‌كنند. بنابراين علاوه بر اثر روي فعاليت ايمني بدن سبب، بهبود امتیاز مدفوع در گوساله هاي شيرخوار مي شود. پس استفاده از اين مخمر در سطوح 2 درصد ماده خشك جيره غذايي مي تواند از طريق مكانيسم هاي ذكر شده سبب افزايش فعاليت سيستم ايمني بدن شده و از ابتلا گوساله ها به بيماري هاي مختلف جلوگيري كند. همچنين سبب افزايش مقاومت در برابر تنش هاي وارده از محيط مي شود. استفاده از اين مخمر در سطح 2 درصد ماده خشك جيره غذايي در گوساله هاي شيرخوار مي تواند به طور معني داري مقدار گلوكز خون را افزايش دهد. به دليل اينكه در گوساله هاي جوان گلوكز تنها منبع انرژي قابل استفاده مي باشد بنابراين افزايش مقدار گلوكز در خون مي تواند به معناي افزايش قابليت هضم و جذب مواد غذايي بوده كه نتيجه آن منجر به بهبود افزايش وزن روزانه مي‌شود.


نتیجه گیری

با توجه به موارد عنوان شده در مورد استفاده از مخمر ساکارومایسز سرویسیه به عنوان یک پروبیوتیک با تاثیر ات مثبت بر افزایش وزن روزانه و توسعه بافت شکمبه می توان گوساله ها را زودتر از شیر گرفت. از طرفی دیگر تاثیر این مخمر بر افزایش سطح سلامت و بهبود امتیاز مدفوع می تواند عوارض استرس گرمایی و سرمایی را کاهش داده و در نهایت هزینه های مربوط به تغذیه شیر و دارو ودرمان را در در گوساله های شیرخوار تعدیل نماید.

منابع

Cole N.A, Purdy C.W. and Hutchesont D.P. 1992. Influence of yeast culture on feeder calves and lambs. Journal of Animal Science, 70:1682–1690.

Dann M.T, Morris L.I. and Duk S. 2000. Effect of microbial additives on performance of dairy cattle. calves. Journal of Animal Seience, 8: 160.

Jensen G.A., Hart N. and Schauss A.G. 2007. An anti-inflammatory immunogen from yeast culture induces activation and alters chemokine receptor expression on human natural killer cells and B lymphocytes in vitro.Journal of Nutrition Reserch, 27: 327–335

Kaldmäe, H., Suurmets, H. Järveots, T., Suuroja T. and Kärt O. 2005 Effect of supplemental yeast (sacharomyces cerevisiae) culture on rumen development and growth in calves. Journal of Dairy Science, 71: 1900-1903

Kim H.S, Ahn B.S., Chung S.G., Moon Y.H., Ha J.K., Seo I.J. and Ahn S.S, 2006. Effect of yeast culture, fungal fermentation extract and nonionic surfactant on performance of Holstein cows during transition period. Animal Feed Science Technology. 126: 23-29.

Masek T., Mikuel Ž., Valopth H., Antuna N., Mikuel N., Stojevi Z., Filipov N., and Brno S. 2008. Influence of Live Yeast Culture (Saccharomyces cerevisiae) on Milk Production and Composition, and Blood Biochemistry of Grazing Dairy Ewes during the Milking Period. Available From: http://www.vfu.cz/acta-vet/actavet.htm/index.html [Accessed 20 august 2008].

Stobo I.J.F., Roy J.H.B., and Gaston H.J. 1966. Rumen development in the calf, the effect of diets containing different proportions of concentrates to hay on digestive efficiency. Journal of Nutrition, 20: 189–215.

دریافت اشتراک

دریافت خودکار مقالات علمی و نسخ فصلنامه دانش دامپروری

تمامی حقوق برای گروه پژوهشی توسعه دانش تغذیه دام و طیور سپاهان محفوظ است.