تاثیر ژن FecB بر صفت دوقلوزایی و وزن تولد در گوسفند افشاری

مقدمه

نزدیک به 50 میلیون گوسفند از بیش از 20 نژاد مختلف در ایران وجود دارد(4). بازدهی سیستم های پرورش گوسفند را می‌توان از راه‌هایی چون افزایش تعداد قل ها، وزن تولد بره، تولید شیر و کیفیت و کمیت پشم بهبود بخشید (6). بنابراین بهبود ژنتیکی در صفات رشد و تولید مثل از جمله اهداف اصلی در پرورش گوسفند است(5). فروش بره در صنعت گوسفنداری ایران منبع اصلی درآمد برای تولیدکننده محسوب می شود و محصولات دیگر در درجه دوم اهمیت هستند (3).

تا کنون چند ژن بزرگ اثر در ارتباط با صفت دوقلوزایی در گوسفند شتاسایی شده است که این ژن‌ها تاثیر معنی داری بر عملکرد تولید مثلی گله های گوسفند دارند. ژن FecB  یا ژن گیرنده پروتئین مورفوژنیک استخوان به عنوان موثرترین ژن در بروز صفت دوقلوزایی شناخته شده است (1). ژن FecB یک ژن اتوزومی است که بر میزان تخمک گذاری اثر افزایشی دارد و موجب بروز صفت دوقلوزایی می شود. یک نسخه از این ژن باعث افزایش میزان تخمک‌گذاری تقریبا به میزان 5/1 و دو نسخه از آن باعث افزایش حدود سه تخمک در هر بار تخمک‌گذاری می‌شود. این افزایش تخمک‌گذاری باعث افزایش تعداد بره ها درهر فصل بره‌زایی به ترتیب به میزان یک و 5/1 می شود (2).

 

مواد و روش­ها

درمطالعه ی حاضر، به منظور بررسی اثر ژن FecB بر دوقلوزایی و وزن تولد بره‌ها، رکورد 15773 زایش گوسفندان افشاری که 2579 زایش مربوط به دام‌های ژن دار هتروزیگوت بود، طی سال های 1401 و 1402 در یک واحد بزرگ خراسان رضوی با رمه های مختلف مورد بررسی قرار گرفت.

آماده سازی و ویرایش داده ها به وسیله ی نرم افزارMicrosoft Office 2010  انجام شد. ویرایش داده ها به صورت حذف داده های پرت انجام شد و انطباق پراکنش صفات با توزیع نرمال و حفظ داده های بیشتر با رویه Univariate نرم افزار SAS  انجام گرفت. تجزیه آماری با استفاده از رویه مدل خطی عمومی GLM  نرم افزار 9.0SAS انجام شد. جهت تجزیه آماری صفت وزن تولد از مدل زیر استفاده شد.

 

y_ijklm=µ+〖herd〗_i+〖year〗_j+〖sea〗_k+ type _l+〖gen〗_m + 〖sex〗_n  + e_{_ijklmn}

اجزای مدل:

امین حیوان m = مشاهدات مربوط به صفت وزن تولد در y_ijklm

= µ   میانگین جامعه

امین i=〖 herd〗_iاثر ثابت  گله

〖year〗j  J=امین اثر ثابت سال زایش

k =〖sea〗_k امین اثر ثابت فصل زایش

l = type_l امین اثر ثابت نوع تیپ تولد

m =〖gen〗_m امین اثر ثابت ژن دار و بدون ژن بودن FecB

n =〖sex〗_n امین اثر ثابت جنس بره

=e_ijklmn اثر باقی مانده

 

نتایج و بحث

اثرات گله، فصل زایش، جنس بره ، تیپ تولد و ژن FecB بر وزن تولد بسیار معنی دار بود. (P<0.01).  نتایح نشان داد  5/67 درصد از گوسفندان بدون ژن تک قلو و 5/32 درصد دو قل و بیشتر زایش داشتند، در حالیکه گوسفندان ژن دار 25 درصد تک قلو و 75 درصد دو قل و بیشتر زایش داشتند. به عبارت دیگر، وچود ژن FecB باعث افزایش دو برابری دوقلوزایی گردید. میانگین تصحیح شده وزن تولد قل‎های اول تا چهارم به ترتیب عبارت بودند: 5/0±7/3 و41/0±3 و 29/0±4/2  و 1/0±1/2 کیلوگرم. به طوری‌که با افزایش تعداد قل ها وزن تولد بره‌ها کاهش یافته است. اما نکته قابل توجه در جدول 1 نشان داده شده است. نتایج نشان داداگر چه تفاوت وزن تولد بره های با ماردان بدون ژن با مادران ژن دار هترو 800 گرم است، اما در میانگین تصحیح شده براساس جنس بره، تیپ تولد و فصل زایش این اختلاف به 200 گرم کاهش یافته است. بنابراین، می توان ضمن استفاده از این ژن در وزن گیری بهتر بره ها با مدیریت گله آن را جبران نمود.

 

جدول 1 :میانگین معمولی و حداقل میانگین مربعات وزن تولد بره ها در میش های ژن دار و بدون زن

وزن تولد	بدون ژن	ژن دار	اختلاف
میانگین معمولیkg	4/4	6/3	800 گرم
میانگین تصحیح شده kg	4	8/3	200 گرم

 

نمودار 1 : میانگین و حداقل میانگین مربعات وزن تولد در ماههای مختلف زایش

 

نمودار فوق بیانگر میانگین وزن تولد معمولی و تصحیح شده طی ماه‌های مختلف زایش است. همان‌طورکه مشاهده می‌شود بیشترین کاهش وزن تولد مربوط به زایش‌های ماه مهر و آبان است، که به نظر می رسد عامل اصلی آن تنش حرارتی باشد که در فصل تابستان در زمان آبستنی، دام با آن مواجه بوده است. بنابراین، توصیه میشود که با کنترل تنش حرارتی و نصب سایبان بتوان تا حدودی از تنش حرارتی جلوگیری به عمل آورد.

 

منابع

 

1-Etlik, O., Koksal, V., Arican-Baris,S. T. and Baris,I.  (2011). Development and validation of a cost- effective in house method, tetra primer ARMS PCR assay, in genotyping of seven clinically important point mutations. Molecular and Cellular probes, 25(4), 177-181.

2- Findlay, J. K., Drummond, A. E., Dyson, M. L., Baillie, A. J., Robertson, D. M. and Ethier, J. F. (2002). Recruitment and development of the follicle; the roles of the transforming growth factor-β superfamily. Molecular and cellular endocrinology, 191(1), 35-43.

3- Rashidi A., Mokhtari M. S., Safi Jahanshahi A. and Mohammad Abadi M. R. 2008. Genetic parameter estimates of pre-weaning growth traits in Kermani sheep. Small Ruminant Research, 74: 165–171.

4-Vatankhah M., Moradi M., Nejati Javaremi A., Mireaei- Ashtiani S. R. and Vaez-Torshizi R. 2004. A review of sheep breeding in Iran. Proceedings of the First Congress on Animal and Aquatic Sciences, University of Tehran, Iran, pp. 591–597.

5-Vatankhah M. and Talebi M. A. 2008a. Genetic parameters of body weight and fat-tail measurements in lambs. Small Ruminant Research, 75: 1–6.

6-Yazdi M. H., Engstrom G., Nasholm A., Johansson K., Jorjani H. and Liljedahl L. E. 1997. Genetic parameters for lamb weight at different ages and wool production in Baluchi sheep. Journal of Animal Science, 65: 247–255.

 

 

 

Effect of FecB gene on twinning trait and birth weight in Afshari sheep

 

Mohsen Dadar^1*, Hossein  Omidi  Mirzaei²

 

¹ Animal Science Research Department, Isfahan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Isfahan, Iran (mohsenedadar@yahoo,co,uk)

 

² Animal Science Research Department, Isfahan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Isfahan, Iran

 

Abstract

The efficiency of sheep breeding systems can be improved by increasing the number of lambs, lamb birth weight, milk production and wool quality and quantity. Therefore, genetic improvement in growth and reproduction traits is one of the main goals in sheep breeding. FecB gene or bone morphogenic protein receptor gene is known as the most effective gene in the occurrence of twinning trait. In the present study, in order to investigate the effect of FecB gene on twinning and birth weight of lambs, the records of 15773 births of Afshari sheep, of which 2579 births were related to animals with heterozygous gene, were examined during the years 1401 and 1402. The effects of herd, calving season, lamb gender, birth type and FecB gene on birth weight were significant. (p<0.01). FecB gene mutation has caused a two-fold increase in twins. The biggest decrease in birth weight is related to births in October and November, which seems to be the main cause of heat stress, which the livestock faced in the summer months during the Aistani period. Therefore, it is recommended that by controlling the thermal stress and installing the canopy, it is possible to reduce the thermal stress to some extent.

 

Keywords: twinning , FecB gene , lamb birth weight