استفاده از کاملینا در تغذیه طیور

مقدمه

تامین خوراک بیشترین هزینه‌ی تولید در صنعت طیور را شامل می‌شود و منابع پروتئینی بخش مهمی از این خوراک را تشکیل می‌دهند که در حال حاضر کنجاله سویا به عنوان منبع اصلی پروتئینی استفاده می‌شود. با توجه به تقاضا برای این منبع خوراکی و در دسترس نبودن کافی آن و همچنین تامین بخش قابل توجهی از این نهاده از طریق واردات و نوسانات قیمت آن، توجه زیادی به یافتن منابع خوراک جدید شده است (Leeson & Summers, 2005). یکی از راه‌ حل‌های این مشکل، پرورش انواع محصولات پروتئینی جایگزین است که به خوبی با اقلیم آب و هوای کشور سازگار هستند، به کودهای شیمیایی کمتری نیاز دارند و در برابر بیماری‌ها و آفات کشاورزی مقاوم هستند. یکی از گزینه‌های امیدوارکننده در این زمینه، گیاه Camelina sativa است که به نام‌های کاملینا یا کتان‌کش معروف است. گیاه کاملینا متعلق به خانواده Brassicaceae است و به دلیل داشتن محتوای بالای روغن (حدود ۳۰ تا ۴۵ درصد) به عنوان یک دانه روغنی شناخته می‌شود. روغن این گیاه غنی از اسیدهای چرب ضروری امگا-۳ است (Singh, Cullere, Tumová, et al., 2023). علاوه بر این، کشت کاملینا به آب کمتری در مقایسه با دیگر گیاهان دانه روغنی نیاز دارد، که این گیاه را به گونه‌ای دوست‌دار محیط زیست تبدیل می‌کند (Zanetti et al., 2021). کاملینا به عنوان یک گیاه مقاوم می‌تواند در زمین‌های حاشیه‌ای نیز رشد کند و از این رو فشار بر مناطق کشاورزی اصلی را کاهش می‌دهد. این گیاه نسبت به سایر گیاهان هم‌خانواده خود در برابر بسیاری از آفات و بیماری ها مقاومتر است و بنابراین به دلیل کاهش نیاز به کاربرد آفت‌کش‌ها و کودها، ردپای کربنی کمی دارد که به شیوه‌های کشاورزی پایدار کمک می‌کند (Mondor & Hernández‐Álvarez, 2022; Zanetti et al., 2021). علاوه بر این، ترکیب کاملینا در غذای طیور می‌تواند وابستگی به مواد خوراکی وارداتی را کاهش دهد و از این طریق، بهبود اقتصادی در تولید طیور را تسهیل کند. ترکیبات غذایی کاملینا و مشتقات آن (کنجاله و روغن)، آن‌ها را برای گنجاندن در جیره طیور بسیار ارزشمند می کند. کاملینا دارای تعادل مطلوبی از اسیدهای آمینه، از جمله اسیدهای آمینه ضروری هستند که نقش مهمی در بهره وری دارند. علاوه بر این، محصولات جانبی مشتق شده از کاملینا به عنوان منبع خوبی از انرژی، ویتامین­ها و مواد معدنی عمل می­کنند. حضور زیاد اسیدهای چرب امگا-3 در محصولات جانبی کاملینا نیز می­تواند با غنی سازی تخم مرغ با این مواد مغذی مفید، تأثیر مثبتی بر کیفیت تخم مرغ و گوشت پرندگان داشته باشد (Orczewska-Dudek et al., 2020; Pietras et al., 2012; Ryhänen et al., 2007; Thacker & Widyaratne, 2012). این مقاله، ارزش غذایی کاملینا و محصولات جانبی آن (کنجاله و روغن) را بررسی می‌کند و فرصت ها و چالش های مرتبط با استفاده از این گیاه در جیره جوجه‌های گوشتی و مرغان تخمگذار مورد بحث قرار می‌دهد.

 

شکل 1. گیاه کاملینا در مراحل مختلف رشد

 

ترکیب شیمیایی کاملینا

دانه کاملینا حدودا 24 درصد پروتئین دارد و میزان پروتئین کنجاله آن بین  39-30 درصد است. محتوای پروتئین خام در کنجاله کاملینا نزدیک به مقدار موجود در کنجاله کلزا، اما کمتر از کنجاله سویا است (Banaszkiewicz, 2011; Bulbul et al., 2015; Jaśkiewicz et al., 2014; Pekel et al., 2015). اسیدهای آمینه ضروری موجود در کنجاله کاملینا در حدودا 18-15 درصد می‌باشد. متیونین، سیستین و لیزین اسید آمینه‌های محدود کننده کنجاله کاملینا در تغذیه طیور هستند. مقدار اسیدهای آمینه گوگرددار (متیونین- سیستین) در کنجاله کاملینا 4-5 درصد از کل پروتئین و در کنجاله سویا 3 درصد از کل پروتئین است. میزان لیزین نیز در کنجاله کاملینا کمتر از کنجاله سویا و کنجاله کلزا است. محتوای آرژنین، والین، آلانین و پرولین در کاملینا کمتر از کنجاله سویا است، اما در صورت بیان بر حسب درصدی از کل پروتئین، این تفاوت ناچیز است. کنجاله کاملینا حاوی مقدار مشابهی از آلانین، آسپاراژین، گلیسین، ایزولوسین، لوسین، فنیل آلانین، سرین، تریپتوفان، تیروزین و والین در مقایسه با کنجاله کلزا می‌باشد (Almeida et al., 2013; Banaszkiewicz, 2011; Juodka et al., 2022; Pekel et al., 2015; Ryhänen et al., 2007; Thacker & Widyaratne, 2012).

چربی خام موجود در دانه کاملینا بالا است (حدود 37 درصد)؛ با این حال، محتوای چربی خام در کنجاله آن در محدوده 22-6 درصد می‌باشد. درصد چربی خام در کنجاله کاملینا بیشتر از کنجاله سویا و کلزا است (Banaszkiewicz, 2011; Bulbul et al., 2015; Jaśkiewicz et al., 2014; Kaczmarek et al., 2016; Pekel et al., 2015; Woyengo et al., 2017). مقدار اسیدهای چرب اشباع در کنجاله و روغن کاملینا کمتر از کنجاله سویا و کنجاله کلزا است. مقدار اسیدهای چرب با یک پیوند غیراشباع در کنجاله و روغن کاملینا کمتر از کنجاله سویا و کنجاله کلزا می‌باشد (Bailoni et al., 2004; Juodka et al., 2018). میزان اسید آلفا-لینولنیک معمولاً در مواد خوراکی با منشاء گیاهی کم است. با این حال، دانه، روغن و کنجاله کاملینا دارای مقدار قابل ملاحظه‌ای اسید آلفا-لینولنیک (حدود 36-26 درصد) است. این مقدار در مقایسه با کنجاله سویا (حدود 8-7 درصد) وکنجاله کلزا  (10-13) درصد بالاتر است. تنها در کنجاله بذر کتان مقدار اسید آلفا-لینولنیک بالاتری یافت می‌شود (51 درصد) (Abramovic & Abram, 2005; Abu-Ghazaleh et al., 2001; Bailoni et al., 2004; Juodka et al., 2018).

محتوای اسید چرب ضروری لینولئیک (LA)، در دانه و کنجاله کاملینا حدود 24-19 درصد است و این مقدار کمتر از درصد موجود در کنجاله کلزا و کنجاله سویا می‌باشد (Abramovic & Abram, 2005; Anca et al., 2019; Bailoni et al., 2004; Bulbul et al., 2015; Ciurescu et al., 2016; Juodka et al., 2018). محتوای کل اسید چرب غیر اشباع چندگانه در کنجاله و دانه کاملینا از مقدار موجود در کنجاله سویا و کنجاله کلزا بیشتر است (Baltrukonienė et al., 2015; Halle & Schöne, 2013; Juodka et al., 2018; Juodka et al., 2022). نسبت اسید چرب امگا-6 به اسید چرب امگا-3 در کنجاله و روغن کاملینا در مقایسه با کنجاله سویا و کنجاله کلزا کمتر است (Bailoni et al., 2004; Jaśkiewicz et al., 2014; Juodka et al., 2018). نسبت اسید لینولئیک به اسید آلفا-لینولنیک اسید در کنجاله کاملینا نیز در مقایسه با کنجاله کلزا و کنجاله سویا کمتر می‌باشد (Anca et al., 2019; Bailoni et al., 2004; Juodka et al., 2018).

دانه کاملینا از نظر میزان ویتامین B₃ (نیاسین) غنی است (194 میکروگرم در گرم)، به طوری‌که میزان این ویتامین در دانه کاملینا تقریباً دو برابر مقدار موجود در دانه کتان (91 میکروگرم در گرم) است. ویتامین B₁ (تیامین) 18 میکروگرم بر گرم می‌باشد که از میزان این ویتامین در دانه کتان و کلزا به طور قابل توجهی بیشتر است. مقدار ویتامین B₅ (اسید پانتوتنیک) در کاملینا 3/11 میکروگرم بر گرم است که این مقدار برابر با دانه کتان و کمتر از کلزا برآورد شده است. سایر ویتامین‌های گروه B در کاملینا به مقدار کم یافت می‌شود. همچنین دانه کاملینا دارای مقدار کمی از مواد معدنی پتاسیم (6/1 درصد)، فسفر (4/1 درصد) و کلسیم (0/1 درصد) است. در مقابل، مقدار قابل توجهی از مواد معدنی آهن (329 میکروگرم در گرم)، منگنز (40 میکروگرم در گرم) و روی (69 میکروگرم در گرم) دارا می‌باشد (Zubr, 2010).

 

شکل 2. دانه کاملینا در مراحل تشکیل خورجین و رسیدگی کامل

 

استفاده از خوراک کاملینا در تغذیه طیور توسط متابولیت های ثانویه گیاهی، مانند گلوکوزینولات ها، سیناپین، اسید فایتیک و تانن های متراکم که به ترکیبات ضد تغذیه ای موجود در کاملینا نسبت داده می شوند، محدود می شود. گلوکوزینولات ها مواد طبیعی هستند که در گیاهان خانواده Brassicaceae یافت می شوند (Mithen, 2001; Tripathi & Mishra, 2007). گلوکوزینولات­ها زمانی که در سلول­های گیاهی دست نخورده یافت می شوند، پایدار و غیرسمی هستند. با این حال، در طول برداشت، نگهداری، تولید خوراک و جویدن توسط حیوانات، سلول‌های گیاهی آسیب می‌بینند، آنزیم میروزیناز آزاد می‌شوند و محصولات سمی از جمله ایزوتیوسیانات‌ها، تیوسیانات‌ها، نیتریل‌ها، اپی تیونیتریل‌ها و اگزازولیدین‌تیون‌ها تولید می‌شوند که عملکرد تیروئید و کبد را مختل می‌کنند (Alexander et al., 2008; Burel et al., 2001; Tripathi & Mishra, 2007). در مطالعه‌ای مشخص شد که پرندگان می‌توانند تا 2 میکرومول بر گرم گلوکوزینولات در جیره حاوی کلزا را تحمل کنند (Woyengo et al., 2017)؛ با این حال در پژوهشی دیگر مشاهده شده که سطح تحمل پرندگان در برابر این ماده حدود 5 میکرومول بر گرم است (Tripathi & Mishra, 2007).

سیناپین استر کولین با اسید سیناپیک است. محتوای سیناپین به طور قابل توجهی در گیاهان کاملینا متفاوت است. آنالیز بذر هشت ژنوتیپ مختلف کاملینا، محدوده محتوای سیناپین را از 8/2 تا 8/7 میلی گرم در گرم نشان داد (Matthäus & Angelini, 2005). محتوای سیناپین در کاملینا بسیار کمتر از سایر گیاهان خانواده Brassicaceae مانند کلزا یا خردل است (Matthäus & Zubr, 2000). طعم خوراکی‌های دارای سیناپین تلخ است، اما از آنجایی که جوانه‌های چشایی در پرندگان رشد ضعیفی دارند، تلخی خوراک باعث کاهش مصرف خوراک اختیاری جوجه‌های گوشتی نمی‌شود (Qiao & Classen, 2003).

اسید فایتیک دارای اثر ضد تغذیه‌ای قوی است، زیرا فسفر را متصل می­کند. پرندگان و سایر حیوانات تک معده، هیچ آنزیمی برای هیدرولیز فسفر محدود ندارند (Colombini et al., 2014). محتوای اسید فایتیک در دانه کاملینا 21 میلی‌گرم بر گرم و در کنجاله آن از 0/21 تا 3/32 میلی‌گرم بر گرم گزارش شده است (Colombini et al., 2014; Matthäs, 1997; Matthäus & Zubr, 2000; Russo & Reggiani, 2012). مقدار اسید فایتیک در کاملینا مشابه مقدار موجود در آفتابگردان است اما 5/1 برابر بیشتر از کلزا است (Matthäus & Angelini, 2005).

تانن با رسوب پروتئین، مهار فعالیت آنزیم‌های گوارشی (تریپسین و کیموتریپسین) و در نتیجه کاهش قابلیت هضم پروتئین خوراک همراه است. تانن‌ها همچنین استفاده موثر از ویتامین ها و مواد معدنی را مختل می کنند. آن‌ها می توانند با ویتامین B₁₂ کمپلکس بسازند و در نتیجه جذب آن را کاهش دهند. بر اساس داده‌های 12 ژنوتیپ کاملینا، مقدار تانن از 8/1 تا 39/4 گرم در کیلوگرم متغیر است (Colombini et al., 2014; Russo & Reggiani, 2012). مقادیر تانن­های متراکم در کاملینا نسبتاً کم است و سمیت این نوع تانن‌ها در مواقعی که بیش از 1 درصد جیره باشند، بارز می‌شود (Singleton, 1981). در همین حال، مقدار اندک تانن‌ها ممکن است تأثیر مثبتی بر سلامت حیوانات داشته باشد، زیرا تانن­ها دارای خواص ضد میکروبی و همچنین ضد سرطان و ضد جهش زایی هستند (Amarowicz et al., 2010).

کنجاله کاملینا حاوی مقدار زیادی فیبر خام است که میزان آن بین 17-9 درصد می‌باشد. مقدار فیبر خام کنجاله کاملینا بیشتر از کنجاله سویا و مشابه با کنجاله کلزا است (Bulbul et al., 2015; Ciurescu et al., 2016; Maison, 2014; Pekel et al., 2015; Ryhänen et al., 2007). بخش فیبری خوراک خود از پلی ساکاریدهای غیر نشاسته ای تشکیل می شود که شامل اجزایی از جمله، پلی ساکاریدهای سلولزی و غیر سلولزی هستند که در جیره طیور مورد استفاده قرار نمی گیرند (Slominski, 2011). پلی ساکاریدهای غیر نشاسته‌ای کربوهیدرات‌هایی هستند که از نظر ساختار و ترکیب از نشاسته متفاوت هستند، بنابراین به طور کامل توسط پرندگان هضم نمی‌شوند. فعالیت ضد تغذیه‌ای این ترکیبات اثرات منفی بر سرعت رشد و بازده خوراک دارد. طیور آنزیم‌های تجزیه کننده‌ی پلی‌ساکاریدهای غیرنشاسته‌ای را تولید نمی‌کنند بنابراین تجزیه نمی‌شوند و باعث کاهش بازدهی خوراک می‌شوند. این ترکیبات مقادیر زیادی آب به خود جذب می‌کنند در نتیجه ویسکوزیته دستگاه گوارش پرنده افزایش می‌یابد. افزایش ویسکوزیته ممکن است منجر به بروز  مشکلاتی در هضم کربوهیدرات، پروتئین و چربی شود. علاوه بر این، ویسکوزیته بالای محتویات روده، میزان چسبندگی فضولات را افزایش می دهد (Alagawany et al., 2018). همچنین میزان انرژی قابل سوخت و ساز ظاهری (AME_n) محصولات جانبی دانه‌های روغنی مانند کنجاله کاملینا با افزایش محتوای چربی، افزایش یافته و با افزایش محتوای فیبر، کاهش می یابد (Khajali & Slominski, 2012). بنابراین، مقدار انرژی قابل سوخت و ساز کمتر کنجاله کاملینا نسبت به محصولات جانبی کلزا می‌تواند به دلیل محتوای فیبر بیشتر در کنجاله کاملینا نسبت به محصولات جانبی کلزا باشد (Woyengo et al., 2016).

 

جدول 1: ترکیب مواد مغذی کنجاله کاملینا

ترکیب شیمیایی	مقدار (واحد)	ترکیب شیمیایی	مقدار (واحد)
ماده خشک، درصد	91	کلسیم، گرم در کیلو گرم	4/3
پروتئین خام، درصد	5/34	سدیم، گرم در کیلو گرم	05/0
فیبر خام، درصد	1/11	کلر، گرم در کیلو گرم	6/0
فیبر نامحلول در دترجنت خنثی، درصد	23	اسید اولئیک (18:1)، گرم در کیلو گرم	18
فیبر نامحلول در دترجنت اسید، درصد	5/15	اسید لینولئیک (18:2)، گرم در کیلو گرم	2/24
چربی خام، درصد	3/12	اسید لینولنیک (18:3)، گرم در کیلو گرم	7/32
خاکستر، درصد	5/5	انرژی خام، کیلو کالری در کیلو گرم	4780
فسفر کل، گرم در کیلو گرم	6/8	انرژی قابل متابولیسم جوجه گوشتی، کیلو کالری در کیلو گرم	2130
فسفر قابل دسترس، گرم در کیلو گرم	2/2	انرژی قابل متابولیسم خروس بالغ، کیلو کالری در کیلو گرم	2490

 

استفاده از کاملینا در تغذیه جوجه‌های گوشتی

استفاده از کاملینا در جیره جوجه‌های گوشتی در مطالعات مختلف، اثرات متناقضی را نشان داده است. در پژوهشی مشخص شد افزودن 5 درصد دانه کاملینا در جیره جوجه‌های گوشتی تأثیری بر عملکرد رشد جوجه‌ها نداشت، اما تغذیه 10 درصد دانه منجر به کاهش وزن بدن می شود (Ciurescu et al., 2016). مقادیر متغیر روغن کامالینا در جیره جوجه‌های گوشتی هیچ اثری بر وزن بدن، خوراک مصرفی و ضریب تبدیل خوراک نداشت (Ciurescu et al., 2016; Jaśkiewicz et al., 2014; Orczewska-Dudek & Pietras, 2019; Pietras & Orczewska-Dudek, 2013). این موضوع می‌تواند به دلیل مقدار کمتر مواد ضدتغذیه­ای در روغن کاملینا در مقایسه با کنجاله یا دانه آن توضیح داده شود (Yuan et al., 2017). مطالعات نشان می دهد که افزودن 8  و 16 درصد کنجاله کاملینا به جیره وزن بدن را افزایش می دهد (Oryschak et al., 2020). همچنین سایر محققانی که از 5 ، 10 و 24 درصد کنجاله کاملینا در جیره جوجه‌های گوشتی استفاده کردند، تفاوت معنی داری در عملکرد رشد مشاهده نکردند (Anca et al., 2019; Aziza et al., 2010; Aziza et al., 2014; Oryschak et al., 2020). با این حال در پژوهشی گزارش شد که گنجاندن 5 و 10 درصد کنجاله کاملینا در جیره جوجه گوشتی منجر به کاهش وزن بدن و خوراک مصرفی و افزایش ضریب تبدیل خوراک می‌شود (Ryhänen et al., 2007). بسیاری از محققان گزارش کردند که دلیل عملکرد ضعیف‌ رشد در شرایط تغذیه جوجه های گوشتی با جیره های حاوی کنجاله کاملینا، می تواند به دلیل وجود مواد ضد تغذیه­ای باشد که مقادیر آن‌ها در کنجاله کاملینا بسته به واریته آن متفاوت است. محتوای گلوکوزینولات در کنجاله کاملینا می تواند از 14 تا 45 میکرومول بر گرم باشد و ممکن است بر نتایج عملکرد رشد تأثیر بگذارد (Matthäus & Zubr, 2000; Oryschak et al., 2020; Pekel et al., 2009; Ryhänen et al., 2007). محصولات سمی گلوکوزینولات، عملکرد تیروئید را مختل می کنند، بر رشد، باروری و تولید مثل تأثیر منفی می گذارد و ضریب تبدیل خوراک را نامناسب می‌کند (Burel et al., 2001). همچنین برخی از آن‌ها مخاط دستگاه گوارش را تحریک می کنند و باعث نکروز موضعی و سمیت کبدی و کلیوی می‌شوند (Alexander et al., 2008). سایر مطالعات نشان داد که افزایش سطح کنجاله کاملینا از 3 به 15 درصد در جیره جوجه‌های گوشتی باعث کاهش قابلیت هضم ظاهری کل ماده خشک، نیتروژن و انرژی می‌شود (Thacker & Widyaratne, 2012). محققان گزارش کردند که کنجاله کاملینا در جیره جوجه‌های گوشتی باعث افزایش ویسکوزیته در ژژنوم و در نتیجه کاهش انرژی قابل متابولیسم شد (Pekel et al., 2009). علاوه بر این، با افزودن کنجاله کاملینا در جیره جوجه گوشتی مقدار فیبر کل جیره را افزایش داد که در بسیاری از آزمایش‌ها، مقدار فیبر جیره بالاتر از مقدار توصیه‌شده بود (Martínez & Valdivié, 2021; Oryschak et al., 2020; Ryhänen et al., 2007). پلی ساکاریدهای غیر نشاسته‌ای، که پایه فیبر را می‌سازند، به دلیل محصور شدن مواد مغذی در دیواره های سلولی، توسط طیور به خوبی هضم نمی‌شوند (Slominski, 2011). تحقیقات نشان می‌دهد که وقتی مقدار کنجاله کاملینا در جیره مصرفی به 30 درصد افزایش می یابد، باید از آنزیم‌های تجزیه‌کننده فیبر، یعنی کربوهیدراز‌ها، برای تجزیه پلی ساکاریدهای غیر نشاسته ای به منظور کاهش ویسکوزیته خوراک، بهبود استفاده از مواد مغذی و ضریب تبدیل غذایی استفاده شود (Woyengo et al., 2016). تناقض در داده‌های تحقیقاتی را می‌توان به کیفیت‌های متفاوت دانه کاملینا، به دلیل شرایط مختلف رشد و آب و هوا، روش‌های مختلف تولید کنجاله و ویژگی‌های آزمایشی نسبت داد. بر اساس گزارش برخی محققان با افزودن 5 و 10 درصد کاملینا به جیره جوجه‌های گوشتی، سطح اسیدهای چرب امگا-3، به ویژه اسیدلینولنیک، به طور قابل توجهی افزایش یافت. در مقابل سطوح اسیدهای چرب اشباع در گوشت پرندگانی که با جیره حاوی 10 درصد کاملینا تغذیه شده بودند، کاهش یافت (Ryhänen et al., 2007). در پژوهشی مشاهده شد که استفاده از کنجاله و روغن کاملینا در جیره جوجه‌های گوشتی باعث افزایش سطح اسیدهای چرب غیراشباع چندگانه امگا-3 در گوشت سینه و بهبود نسبت اسیدهای چرب غیراشباع چندگانه امگا-6 به امگا-3 شد (Orczewska-Dudek & Pietras, 2019). استفاده از سطوح صفر تا 24 درصد کنجاله کاملینا به جیره جوجه‌های گوشتی میزان اسیدلینولنیک موجود در گوشت سینه و ران و کبد را افزایش داد (Nain et al., 2015).

 

استفاده از کاملینا در تغذیه مرغ‌های تخم‌گذار

افزودن 10 درصد دانه کاملینا در جیره مرغ‌های تخم‌گذار باعث افزایش مصرف خوراک و همچنین بهبود تولید تخم‌مرغ شد، با این حال استفاده از این دانه در جیره وزن تخم‌مرغ تولیدی را کاهش داد (Cherian & Quezada, 2016). محققان با استفاده از سطوح مختلف روغن کاملینا (5/1، 3 و 4 درصد) در جیره مرغ‌های تخم‌گذار دریافتند که با افزودن روغن کاملینا به جیره تاثیر معنی‌داری بر عملکرد و پارامترهای تولید نداشته است؛ که این احتمالا به دلیل عدم وجود ترکیبات ضد مغذی در این روغن است (Orczewska-Dudek et al., 2020; Pietras et al., 2012). با افزودن سطوح 5 و 10 درصد کنجاله کاملینا به جیره مرغ‌های تخم‌گذار هیچ تفاوتی در عملکرد مشاهده نشد (Cherian et al., 2009; Kakani et al., 2012; Orczewska-Dudek et al., 2020)؛ اما در پژوهشی کاهش معنی‌داری وزن تخم‌مرغ گزارش شد (Kakani et al., 2012). با این حال، برخی محققان با استفاده از 10 درصد کنجاله کاملینا در جیره مرغ‌های تخم‌گذار، افزایش 8 درصدی در تخم‌گذاری بدون اثر بر وزن تخم­مرغ را مشاهده کردند (Aziza et al., 2013). در پژوهشی گزارش شد که وجود 15 درصد کنجاله کاملینا در جیره مرغان تخم‌گذار به طور قابل توجهی باعث کاهش تولید تخم‌مرغ شد (Cherian et al., 2009). در حالی که در پژوهشی دیگر مشاهده شد که استفاده از 20 درصد کنجاله کاملینا در جیره تأثیر منفی بر خوراک مصرفی، ضریب تبدیل غذایی و تولید تخم‌مرغ نداشت (Lolli et al., 2020).

استفاده از دانه کاملینا و محصولات جانبی آن در جیره مرغ‌های تخم‌گذار می‌تواند به طور مثبت صفات کیفی تخم مرغ را تغییر دهد و نقش مهمی در رضایت مصرف‌کننده و سودآوری زنجیره تولید ایفا کند. گنجاندن دانه کاملینا به میزان 10 درصد در جیره های تخم‌گذار بسیار زیاد به نظر می رسد، زیرا بر وزن سفیده و وزن و رنگ زرده تأثیر منفی می گذارد (Cherian & Quezada, 2016). در مقابل، استفاده از روغن کاملینا در جیره مرغ‌های تخم‌گذار نتایج خوبی به همراه داشت، سطوح 5/1 و 3 درصد روغن در جیره وزن نسبی زرده را افزایش داد و سطح 4 درصد آن در جیره، رنگ زرده را نیز تشدید کرد (Orczewska-Dudek et al., 2020; Pietras et al., 2012). محققان با افزودن کنجاله کاملینا در سطوح 5 و 10 درصد به جیره مرغان تخم‌گذار هیچ تفاوت معنی‌داری در ویژگی‌های تخم‌مرغ مشاهده نکردند (Cherian et al., 2009; Kakani et al., 2012; Lolli et al., 2020). در حالی که در پژوهشی گزارش شد، استفاده از 10 و 15 درصد کنجاله کاملینا در جیره مرغ‌های تخم‌گذار به طور قابل توجهی وزن زرده، رنگ زرده، نسبت زرده و سفیده را در مقایسه با گروه کنترل کاهش می دهد (Cherian et al., 2009). این احتمال وجود دارد که تناقض در داده‌های رنگ زرده به سطح چربی کنجاله کاملینا مورد استفاده در جیره بستگی داشته باشد، زیرا هر چه محتوای روغن بیشتر باشد، رنگدانه های موجود در رژیم غذایی بیشتر است (Singh, Cullere, & Dalle, 2023). مطالعه‌ای به تأثیر افزودن دانه کملینا (۱۰درصد) بر مرغ‌های تخم‌گذار پرداخته است، همان‌طور که انتظار می‌رفت، تخم‌مرغ‌های تولید شده به طور قابل توجهی حاوی مقادیر بالاتری از اسیدهای چرب غیراشباع چندگانه امگا-۳ و نسبت امگا-6 به امگا-3 پایین‌تری بودند (Cherian & Quezada, 2016). بر اساس مطالعات، اسیدهای چرب غیراشباع چندگانه و امگا-۳ در تخم‌ مرغ‌هایی که با جیره‌های حاوی ۲، ۵، ۱۰ و ۱۵ درصد کنجاله کاملینا تغذیه شده‌اند، افزایش یافته است (Aziza et al., 2013; Cherian et al., 2009; Kakani et al., 2012; Panaite et al., 2016). این نتایج نشان می‌دهند که محصولات کاملینا منبع غذایی مناسبی از اسیدهای چرب امگا-۳ برای طیور هستند و قادرند تخم‌مرغ‌ها را با این اسیدهای چرب غنی کنند.

 

استفاده از کاملینا در خوراک سایر طیور

بر اساس مطالعات استفاده از کنجاله کاملینا در سطوح 5 و 10 درصد در جیره بلدرچین و 5 درصد در جیره بوقلمون تاثیر معنی‌داری بر مصرف خوراک، وزن و ضریب تبدیل خوراک نشان نداد (Bulbul et al., 2015; Frame et al., 2007). با این حال، افزودن 20-15 درصد کنجاله کاملینا به جیره بلدرچین و بوقلمون عملکرد رشد را کاهش داد (Bulbul et al., 2015). محققین گزارش کردند که خوراک مصرفی و میزان تولید بلدرچین‌های تخم‌گذار تغذیه شده با جیره حاوی 15 و 20 درصد کاهش یافت اما استفاده از 5 و 10 درصد از این کنجاله در جیره آن‌ها اثری بر میزان تولید و مصرف خوراک پرندگان نداشت (Bulbul et al., 2015).

 

نتیجه گیری

مطالعات نشان می‌دهد دانه‌های روغنی کامِلینا ساتیوا (Camelina sativa) و فرآورده‌های جانبی آن می‌توانند به عنوان یک منبع جایگزین ارزشمند برای تأمین انرژی، پروتئین و اسیدهای چرب امگا-۳ در جیره غذایی طیور مورد استفاده قرار گیرند. با این حال، وجود ترکیبات ضد مغذی در کامِلینا استفاده از آن را در تغذیه طیور، به ویژه در سطوح بالاتر از ۱0 درصد، محدود می‌کند، زیرا این ترکیبات جذب و استفاده از مواد مغذی را مختل می‌کنند. با توجه به اینکه کاملینا سرشار از اسیدهای چرب امگا-۳، به ویژه اسید آلفا-لینولنیک است، محتوای این اسیدهای چرب مفید را در گوشت و تخم طیور به طور چشمگیری افزایش می‌دهد. به‌طور مشخص، استفاده از کنجاله کامِلینا منجر به افزایش اسیدهای چرب امگا-۳ در گوشت و تخم‌ طیور شده است. این ویژگی، محصولات طیور را به گزینه‌ای سالم‌تر و مفیدتر برای مصرف‌کنندگان تبدیل می‌کند. با این حال، تحقیقات بیشتری برای تعیین سطح بهینه کنجاله کامِلینا در جیره، محتوی چربی مطلوب در کنجاله کامِلینا (درجه روغن‌گیری) و بهینه‌سازی روش‌های فرآوری در جیره‌های طیور برای بهبود پایداری و کیفیت محصول مورد نیاز است.

 

منابع مورد استفاده

Abramovic, H., & Abram, V. (2005). Physico-chemical properties, composition and oxidative stability of Camelina sativa oil. Food technol. biotechnol, 43(1), 63.

Abu-Ghazaleh, A., Schingoethe, D., & Hippen, A. (2001). Conjugated linoleic acid and other beneficial fatty acids in milk fat from cows fed soybean meal, fish meal, or both. Journal of Dairy Science, 84(8), 1845.

Alagawany, M., Elnesr, S. S., & Farag, M. (2018). The role of exogenous enzymes in promoting growth and improving nutrient digestibility in poultry. Iranian journal of veterinary research, 19(3), 157.

Alexander, J., Auðunsson, G. A., Benford, D., Cockburn, A., Cravedi, J.-P., Dogliotti, E., . . . Fink-Gremmels, J. (2008). Glucosinolates as undesirable substances in animal feed Scientific Panel on Contaminants in the Food Chain. European Food Safety Authority Journal, 6(1), 590.

Almeida, F., Htoo, J., Thomson, J., & Stein, H. (2013). Amino acid digestibility in camelina products fed to growing pigs. Canadian Journal of Animal Science, 93(3), 335-343.

Amarowicz, R., Estrella, I., Hernández, T., Robredo, S., Troszyńska, A., Kosińska, A., & Pegg, R. B. (2010). Free radical-scavenging capacity, antioxidant activity, and phenolic composition of green lentil (Lens culinaris). Food chemistry, 121(3), 705-711.

Anca, G., Hăbeanu, M., Lefter, N., & Ropotă, M. (2019). Performance parameters, plasma lipid status, and lymphoid tissue fatty acid profile of broiler chicks fed camelina cake. Brazilian Journal of Poultry Science, 21.

Aziza, A., Panda, A., Quezada, N., & Cherian, G. (2013). Nutrient digestibility, egg quality, and fatty acid composition of brown laying hens fed camelina or flaxseed meal. Journal of Applied Poultry Research, 22(4), 832.

Aziza, A., Quezada, N., & Cherian, G. (2010). Feeding Camelinasativa meal to meat-type chickens: Effect on production performance and tissue fatty acid composition. Journal of Applied Poultry Research, 19(2), 157.

Aziza, A. E., Awadin, W. F., Quezada, N., & Cherian, G. (2014). Gastrointestinal morphology, fatty acid profile, and production performance of broiler chickens fed camelina meal or fish oil. European Journal of Lipid Science and Technology, 116(12), 1727.

Bailoni, L., Bortolozzo, A., Mantovani, R., Simonetto, A., Schiavon, S., & Bittante, G. (2004). Feeding dairy cows with full fat extruded or toasted soybean seeds as replacement of soybean meal and effects on milk yield, fatty acid profile and CLA content Riassuntosostituzione Della Farina Di Estrazione Di Soia Con Soia Integrale Estrusa O Tostata Nell’Alimentazione Di Vacche In Lattazione: Effetti Sulla Produzione Di Latte, Sul Profilo Acidico E Sul Contenuto Di Cla. Italian Journal of Animal Science, 3(3), 243.

Baltrukonienė, G., Uchockis, V., & Švirmickas, G. J. (2015). The influence of compound feed enrichment with rapeseed and linseed cake on the meat characteristics and fatty acids composition of beef bulls. Zemdirbyste-Agriculture, 102. (3).

Banaszkiewicz, T. (2011). Nutritional value of soybean meal. Soybean and Nutrition, 12, 1.

Bulbul, T., Rahman, A., & Ozdemir, V. (2015). Effect of false flax meal on certain growth, serum and meat parameters of japanese quails. J. Anim. Plant Sci, 25, 1245.

Burel, C., Boujard, T., Kaushik, S., Boeuf, G., Mol, K., Van der Geyten, S., . . . Quérat, B. (2001). Effects of rapeseed meal-glucosinolates on thyroid metabolism and feed utilization in rainbow trout. General and Comparative Endocrinology, 124(3), 343.

Cherian, G., Campbell, A., & Parker (2009). Egg quality and lipid composition of eggs from hens fed Camelina sativa. Journal of Applied Poultry Research, 18(2), 143.

Cherian, G., & Quezada, N. (2016). Egg quality, fatty acid composition and immunoglobulin Y content in eggs from laying hens fed full fat camelina or flax seed. Journal of Animal Science and Biotechnology, 7, 1.

Ciurescu, G., Ropota, M., Toncea, I., & Habeanu, M. (2016). Camelia (Camelina sativa L. Crantz Variety) oil and seeds as n-3 fatty acids rich products in broiler diets and its effects on performance, meat fatty acid composition, immune tissue weights, and plasma metabolic profile. Journal of Agricultural Science and Technology, 18(2): 315-326.

Colombini, S., Broderick, G. A., Galasso, I., Martinelli, T., Rapetti, L., Russo, R., & Reggiani, R. (2014). Evaluation of Camelina sativa (L.) Crantz meal as an alternative protein source in ruminant rations. Journal of the Science of Food and Agriculture, 94(4), 736.

Frame, D. D., Palmer, M., & Peterson, B. (2007). Use of Camelina sativa in the diets of young turkeys. Journal of Applied Poultry Research, 16(3), 381.

Halle, I., & Schöne, F. (2013). Influence of rapeseed cake, linseed cake and hemp seed cake on laying performance of hens and fatty acid composition of egg yolk. Journal für Verbraucherschutz und Lebensmittelsicherheit, 8, 193.

Jaśkiewicz, T., Sagan, A., & Puzio, I. (2014). Effect of the Camelina sativa oil on the performance, essential fatty acid level in tissues and fat-soluble vitamins content in the livers of broiler chickens. Livestock Science, 165, 74.

Juodka, R., Juska, R., Juskiene, V., Leikus, R., Stankeviciene, D., & Nainiene, R. (2018). The effect of feeding with hemp and Camelina cakes on the fatty acid profile of duck muscles. Archives of Animal Breeding, 61(3), 293.

Juodka, R., Nainienė, R., Juškienė, V., Juška, R., Leikus, R., Kadžienė, G., & Stankevičienė, D. (2022). Camelina (Camelina sativa (L.) Crantz) as feedstuffs in meat type poultry diet: A source of protein and n-3 fatty acids. Animals, 12(3), 295.

Kaczmarek, P., Korniewicz, D., Lipiński, K., & Mazur, M. (2016). Chemical composition of rapeseed products and their use in pig nutrition. Pol. J. Nat. Sci, 31, 545.

Kakani, R., Fowler, J., Haq, A.-U., Murphy, E. J., Rosenberger, T. A., Berhow, M., & Bailey, C. A. (2012). Camelina meal increases egg n-3 fatty acid content without altering quality or production in laying hens. Lipids, 47, 519.

Khajali, F., & Slominski, B. (2012). Factors that affect the nutritive value of canola meal for poultry. Poultry science, 91(10), 2564.

Leeson, S., & Summers, J. (2005). Commercial Poultry Nutrition, 3rd ed. Nottingham University Press, Nottingham, UK.

Lolli, S., Grilli, G., Ferrari, L., Battelli, G., Pozzo, S., Galasso, I., . . . Ferrante, V. (2020). Effect of different percentage of Camelina sativa cake in laying hens diet: Performance, welfare, and eggshell quality. Animals, 10(8), 1396.

Maison, T. (2014). Evaluation of the nutritional value of canola meal, 00-rapeseed meal, and 00-rapeseed expellers fed to pigs University of Illinois at Urbana-Champaign.

Martínez, Y., & Valdivié, M. (2021). Efficiency of Ross 308 broilers under different nutritional requirements. Journal of Applied Poultry Research, 30(2), 100140.

Matthäs, B. (1997). Antinutritive compounds in different oilseeds. Lipid/Fett, 99(5), 170.

Matthäus, B., & Angelini, L. G. (2005). Anti-nutritive constituents in oilseed crops from Italy. Industrial Crops and Products, 21(1), 89.

Matthäus, B., & Zubr, J. (2000). Variability of specific components in Camelina sativa oilseed cakes. Industrial Crops and Products, 12(1), 9.

Mithen, R. (2001). Glucosinolates–biochemistry, genetics and biological activity. Plant Growth Regulation, 34, 91.

Mondor, M., & Hernández‐Álvarez, A. J. (2022). Camelina sativa composition, attributes, and applications: A review. European Journal of Lipid Science and Technology, 124(3), 2100035.

Nain, S., Oryschak, M., Betti, M., & Beltranena, E. (2015). Camelina sativa cake for broilers: Effects of increasing dietary inclusion from 0 to 24% on tissue fatty acid proportions at 14, 28, and 42 d of age. Poultry Science, 94(6), 1247.

Orczewska-Dudek, S., & Pietras, M. (2019). The effect of dietary Camelina sativa oil or cake in the diets of broiler chickens on growth performance, fatty acid profile, and sensory quality of meat. Animals, 9(10), 734.

Orczewska-Dudek, S., Pietras, M., Puchała, M., & Nowak, J. (2020). Oil and camelina cake as sources of polyunsaturated fatty acids in the diets of laying hens: effect on hen performance, fatty acid profile of yolk lipids, and egg sensory quality. Annals of Animal Science, 20(4), 1365.

Oryschak, M. A., Christianson, C. B., & Beltranena, E. (2020). Camelina sativa cake for broiler chickens: effects of increasing dietary inclusion on clinical signs of toxicity, feed disappearance, and nutrient digestibility. Translational Animal Science, 4(2), 12.1266.

Panaite, T., Criste, R. D., Ropota, M., Cornescu, G. M., Alexandrescu, D. C., Criste, V., . . . Untea, A. (2016). Effect of layer diets enriched in omega-3 fatty acids supplemented with Cu on the nutritive value of the eggs. Romanian Biotechnological Letters, 21(4), 11754.

Pekel, A., Kim, J., Chapple, C., & Adeola, O. (2015). Nutritional characteristics of camelina meal for 3-week-old broiler chickens. Poultry Science, 94(3), 371-378.

Pekel, A., Patterson, P., Hulet, R., Acar, N., Cravener, T., Dowler, D., & Hunter, J. (2009). Dietary camelina meal versus flaxseed with and without supplemental copper for broiler chickens: Live performance and processing yield. Poultry Science, 88(11), 2392.

Pietras, M., Orczewska-Dudek, S., & Gąsior, R. (2012). Effect of diet with Camelina sativa oil on the performance of laying hens, chemical composition of yolk lipids and sensory quality of eggs. Roczniki Naukowe Zootechniki, 39(2), 273-286.

Pietras, M. P., & Orczewska-Dudek, S. (2013). The Effect of Dietary Camelina Sativa Oil on Quality of Broiler Chicken Meat/Wpływ Udziału Oleju Z Lnianki Siewnej (Camelina Sativa) W Dawkach Dla Kurcząt Rzeźnych Na Jakość Mięsa. Annals of Animal Science, 13(4), 869.

Qiao, H., & Classen, H. L. (2003). Nutritional and physiological effects of rapeseed meal sinapine in broiler chickens and its metabolism in the digestive tract. Journal of the Science of Food and Agriculture, 83(14), 1430.

Russo, R., & Reggiani, R. (2012). Antinutritive compounds in twelve Camelina sativa genotypes.

Ryhänen, E. L., Perttilä, S., Tupasela, T., Valaja, J., Eriksson, C., & Larkka, K. (2007). Effect of Camelina sativa expeller cake on performance and meat quality of broilers. Journal of the Science of Food and Agriculture, 87(8), 1489.

Singh, Y., Cullere, M., & Dalle, Z. (2023). Camelina sativa as a sustainable and feasible feedstuff for laying poultry: A review. Biotechnology in Animal Husbandry, 39(2), 117.

Singh, Y., Cullere, M., Tumová, E., & Dalle Zotte, A. (2023). Camelina sativa as a sustainable and feasible feedstuff for broiler poultry species: A review. Czech Journal of Animal Science, 68(7), 277.

Singleton, V. L. (1981). Naturally occurring food toxicants: phenolic substances of plant origin common in foods. Advances in food research, 27, 14, 242.

Slominski, B. A. (2011). Recent advances in research on enzymes for poultry diets. Poultry Science, 90(9), 2013.

Thacker, P., & Widyaratne, G. (2012). Effects of expeller pressed camelina meal and/or canola meal on digestibility, performance and fatty acid composition of broiler chickens fed wheat–soybean meal-based diets. Archives of Animal Nutrition, 66(5), 402.

Tripathi, M., & Mishra, A. (2007). Glucosinolates in animal nutrition: A review. Animal Feed Science and Technology, 132, 1, 27.

Woyengo, T., Beltranena, E., & Zijlstra, R. (2017). Effect of anti-nutritional factors of oilseed co-products on feed intake of pigs and poultry. Animal Feed Science and Technology, 233, 76.

Woyengo, T., Patterson, R., Slominski, B., Beltranena, E., & Zijlstra, R. (2016). Nutritive value of cold-pressed camelina cake with or without supplementation of multi-enzyme in broiler chickens. Poultry Science, 95(10), 2314.

Yuan, D., Shim, Y. Y., Shen, J., Jadhav, P. D., Meda, V., & Reaney, M. J. (2017). Distribution of glucosinolates in camelina seed fractions by HPLC‐ESI‐MS/MS. European Journal of Lipid Science and Technology, 119(3), .

Zanetti, F., Alberghini, B., Marjanović Jeromela, A., Grahovac, N., Rajković, D., Kiprovski, B., & Monti, A. (2021). Camelina, an ancient oilseed crop actively contributing to the rural renaissance in Europe. A review. Agronomy for Sustainable Development, 41, 1.

Zubr, J. (2010). Carbohydrates, vitamins and minerals of Camelina sativa seed. Nutrition & Food Science, 40(5), 523.