استفاده از پودر لارو سوسک زرد آرد، Tenebrio molitor (Coleoptera: Tenebrionidae) در جیره غذایی طیور

مقدمه

نرخ رشد جمعیت در دنیا به مراتب بیشتر از نرخ تولید محصولات کشاورزی است و فقط در کشورهای معدودی تناسب معقولی بین این دو روند دیده می­شود. معمولاً در کشورهای در حال توسعه اختلاف فاحشی بین افزایش جمعیت و میزان تولید محصولات کشاورزی وجود دارد و مردم این کشورها دچار گرسنگی پنهان یا آشکار هستند. به همین دلیل، توسعه پایدار کشاورزی با در نظر گرفتن جمعیت در حال افزایش، نیاز روز افزون برای تامین غذا، خسارت وارده به محیط زیست و بهره برداری بیش از حد از منابع طبیعی، از مقوله‌های بسیار مهم در کشاورزی امروز است. تولید غذا در جهان با چالش‌های تغییر اقلیم و افزایش جمعیت و رقابت برای استفاده از زمین های کشاورزی مرغوب روبه رو است، در حالی که از نظر متخصصین، غذایی سالم است که کمترین مخاطرات زیست محیطی و کمترین بهره وری از منابع غیر قابل تجدید همچون آب را به همراه داشته باشد (فائو، ۲۰۱۷).

یکی از مشکلات اساسی صنعت پرورش و تولید طیور، تهیه خوراک‌هایی است که شامل تمامی مؤلفه‌های غذایی لازم برای پرندگان در طی یک دوره کوتاه مدت باشد (اویگوک و همکاران 2006). مرغ ها برای رشد، تولید گوشت و تخم مرغ به منابع پروتئینی احتیاج دارند. کنجاله سویا و پودر ماهی که به عنوان منابع رایج پروتئینی در خوراک طیور استفاده می‌شوند، قیمت بالا و رو به افزایشی داشته و لذا دسترسی آن‌ها در آینده با محدودیت روبه‌رو است و احیانا وابسته به واردات خواهد بود. همچنین کشت سویا با در نظر گرفتن محدودیت های موجود در منابع آب و خاک با مشکل مواجه است. رقابت بین انسان و حیوانات برای منابع پروتئینی گیاهی نیز یکی دیگر از عواملی است که استفاده از سویا را در جیره طیور محدود می‌کند (پرودنسیوداسیلوا و همکاران ۲۰۱۰; السن و حسن ۲۰۱۲). بنابراین، یافتن یک منبع پروتئینی با کیفیت که قابلیت جایگزینی با منابع پروتئینی رایج را داشته باشد، ضروری به‌نظر می‌رسد.

در طبیعت، حشرات بخشی از وعده غذایی و خوراک روزانه پرندگان هستند، اما در شرایط تجاری تنها پرندگانی که به‌صورت آزاد در مزرعه نگهداری می‌شوند، می‌توانند از حشرات تغذیه کنند. بیشتر گونه های حشرات خوراکی منابع خوبی از اسیدهای آمینه، اسیدهای چرب، مواد معدنی و ویتامین‌ها هستند (فینک ۲۰۰۲). امکان استفاده از حشرات به عنوان بخشی از جیره در مطالعات زیادی تاکید شده است (ون هویس ۲۰۱۳ ;ولدکمپ و همکاران ۲۰۱۲) و به دلیل کیفیت و کمیت بالای محتوای پروتئینی (مکار و همکاران ۲۰۱۴)، رقابت کم با خوراک انسان (بالیتاک و سان ۲۰۱۳) و اثرات اندک بر محیط زیست مورد توجه قرار گرفته است (مکار و همکاران ۲۰۱۴; اونینکس و دبور ۲۰۱۲). همچنین جیره حاوی حشرات باعث کاهش استفاده از آنتی بیوتیک ها در صنعت طیور می­شود و کنترل کننده مقاومت ضد‌میکروبی و تاثیر منفی آن بر سلامت انسان است (ون هویز ۲۰۱۴).

معرفی سوسک‌های تاریکی (Mealworm)

کرم آرد (میلورم) با نام علمیL. Tenebrio molitor، لارو نوعی سوسک بنام سوسک تاریکی، Darkling beetle، یا سوسک زرد آرد هستند که فاقد هر گونه انگل و بیماری شناخته می­شوند. سوسک های تاریکی بومی اروپا هستند ولی اکنون در سراسر جهان پراکنده شده اند. دلیل نام­گذاری این سوسک به Tenebrio به علت تمایل آن­ها به تاریکی است، زیرا آن­ها بیشتر در نقاط تاریک مانند زیر تخته‌سنگ زندگی می­کنند. مراحل زندگی سوسک زرد آرد شامل تخم، لارو، شفیره و حشره­ی بالغ است. از کاربرد­های لارو این حشره می­توان به استفاده در خوراک پرندگان صنعتی و زینتی، غذای آبزیان، خوراک دام، تجدیدکننده­ی زیستی در فضا، استفاده بعنوان طعمه در پرورش حشرات مفید و عقرب‌ها، تولید بیودیزل، تولید محصولات آرایشی، تولید دارو، مدلی برای ارزیابی قارچ­هایی که در انسان ایجاد بیماری می­کنند و بازیافت ضایعات از جمله تجزیه­ی پلاستیک می­توان اشاره کرد. این سوسک­ها همچنین رژیم غذایی پوسیده­خواری دارند و به این علت در تجزیه­ی مواد در طبیعت مؤثر می­باشند (رامس الردای و همکاران ۲۰۰۲).

حشره  T. molitor آفت غلات، آرد و مواد غذایی است، اما از آنجا که جمعیت آنها بسیار اندک است از اهمیت زیادی برخوردار نیستند (رامس الردای و همکاران 2002). میلورم ها به راحتی قابل پرورش و تغذیه هستند و مشخصات پروتئینی ارزشمندی دارند و به همین دلایل، به صورت صنعتی به عنوان خوراک حیوانات اهلی و حیوانات باغ وحش از جمله پرندگان، خزندگان، پستانداران کوچک، دوزیستان و ماهی‌ها تولید می شوند. آنها معمولاً به طور زنده تغذیه می‌شوند، اما به صورت کنسرو شده، خشک شده یا به صورت پودر نیز تغذیه می شوند (آگویلار-میراندا و همکاران 2002; هاردویین و ماهوکس 2003; ولدکمپ و همکاران 2012).

طول عمر T. molitor از 280 تا 630 روز متغیر است. لاروها بعد از 10 تا 12 روز (در دمای 18 تا 20 درجه سلسیوس) از تخم بیرون می‌آیند و بعد از تعداد مراحل متغیر (8 تا 20)، معمولاً پس از 3 تا 4 ماه (در دمای محیط) بالغ می شوند. با‌این حال، مرحله لاروی می تواند تا 18 ماه ادامه یابد. لارو بالغ دارای رنگ قهوه ای زرد روشن، به طول 20 تا 32 میلی متر و وزن 130 تا 160 میلی گرم است. تولیدکنندگان تجاری میلورم، گاهی اوقات از هورمون­های جوانی حشرات که برای مهره­داران بی ضرر هستند، در داخل خوراک آن ها استفاده می کنند، تا از تبدیل لاروها به  بالغین جلوگیری شود، و در نتیجه میلورم های “بزرگ” به وجود می آیند که می توانند به طول 2 سانتی متر یا بیشتر برسند و بیش از 300 میلی گرم وزن داشته باشند (فینک 2002). مرحله شفیرگی 7 تا 9 روز در دمای 25 درجه سانتیگراد و تا 20 روز در دماهای پایین تر ادامه دارد. حشره T. molitor بالغ دو تا سه ماه زندگی می کند. چرخه زندگی گونه نزدیک به آن، T. obscurus، به خصوص در مرحله لاروی کوتاهتر است (هیل 2002; هاردوئین و ماهوکس 2003). میلورم ها همه چیزخوارند و می توانند انواع مواد گیاهی، ضایعات کشاورزی و همچنین محصولات حیوانی مانند گوشت و پرها را بخورند (رامس الردای و همکاران 2002). آنها معمولاً از سبوس غلات یا آرد (گندم، جو، ذرت) با منابع پروتئینی مانند آرد سویا، پودر شیر بدون چربی یا مخمر تغذیه می‌کنند. میوه ها و سبزیجات تازه (هویج، سیب زمینی، کاهو) نیز به عنوان منبع آب استفاده می شوند (آگویلار میراندا و همکاران 2002; هاردوئین و ماهوکس 2003). رژیم غذایی باید متعادل باشد تا حدود 20 درصد پروتئین را بر اساس ماده خشک (رامس الردای و همکاران 2002) داشته باشد.

ترکیبات شیمیایی و درصد عناصر و مواد آلی در بدن میلورم

ترکیب شیمیایی لارو این سوسک در منابع علمی مختلف بسته به جیره، شرایط آب وهوایی و مرحله رشد آن متفاوت است. مقدار حداقل و حداکثر پروتئین خام، چربی خام، خاکستر، فیبرخام و انرژی اندازه گیری شده در میلورم، به ترتیب ۴۵ تا ۶۰ درصد (جزفیاک و اینگبرگ ۲۰۱۵) ، ۲۵ تا ۴۳ درصد (جزفیاک و اینگبرگ ۲۰۱۵)، ۳ تا ۴/۵ درصد، ۵ تا ۸/۸ درصد (رامس الردای و همکاران ۲۰۰۲; جزفیاک و اینگبرگ ۲۰۱۵) و ۲۴۴ تا ۷۸۱ کالری در کیلوگرم ماده خشک (فینک ۲۰۰۲; دی مارکو و همکاران ۲۰۱۵) است. پژوهشگران ترکیب شیمیایی و الگوی اسیدهای آمینه کرم آرد و کنجاله سویا را با هم مقایسه و گزارش کردند که محتوای پروتئین خام، چربی خام و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی در کرم آرد به ترتیب ۵۱/۹۳، ۲۱/۵۷ و ۷/۲۰ درصد، در مقایسه با سویا به ترتیب ۴۴/۵۱ ، ۱/۸۴ و ۴/۷۹ درصد بود. همچنین این دو منبع پروتئینی ترکیب اسیدآمینه‌ای متفاوتی داشتند و به‌ویژه این تفاوت برای اسید آمینه متیونین + سیستئین آشکار بود که در سویا حدود ۳/۲۷ برابر بیشتر از کرم آرد بود. همچنین اسید های آمینه ایزولوسین، آرژنین، لیزین، لوسین، هیستیدین و والین در کنجاله سویا بالاتر و تریپتوفان در کرم آرد بیشتر بود. در نهایت آن ها نتیجه گرفتند که اسیدهای آمینه موجود در کرم آرد و کنجاله سویا برای تامین احتیاجات رشد جوجه های گوشتی کافیست، به استثنای اسید های آمینه متیونین و لیزین که باید در هر دو منبع پروتئینی مکمل شود.

اخیرا در یک مطالعه دیگر حسین و همکاران (۲۰۱۷) گزارش دادند که میلورم حاوی ۴۵/۸۳ درصد پروتئین خام و ۳۴/۲۰ درصد چربی خام و مقادیر قابل ملاحظه ای از اسیدهای آمینه، به‌ویژه متیونین (34/1درصد) و لیزین (51/4 درصد) است. محتوی کلسیم و نسبت کلسیم به فسفر آن برای انواع طیور (خصوصا مرغ‌های تخم گذار) کافی نیست، اما این مشکل با تغذیه میلورم ها با جیره غنی شده از کلسیم به مدت ۱ تا ۲ روز قابل حل بود (مکار و همکاران ۲۰۱۴). ترکیب قابل ملاحظه از اسیدهای چرب با زنجیره بلند در کرم آرد مشاهده شد که اسید اولئیک و و لینولئیک و پالمیتیک به ترتیب ۴۳/۱۷ ،۳۰/۲۳ و ۱۶/۷۲ درصد در بیشترین مقدار است (راوزنادی و همکاران ۲۰۱۲). فینک (۲۰۱۵) گزارش داد که کرم آرد حاوی به طور قابل ملاحظه‌ای مقادیر بیشتری از ویتامین‌های گروه B (به جز ۱B و ۱۲B) و کولین بود.

 

جدول 3-1. آنالیز ترکیبات شیمیایی و اسیدهای آمینه پودر لارو سوسک زرد آرد (Tenebrio molitor)

ترکیبات محاسبه شده	درصد ماده خشک
ماده خشک	02/97
پرتئین خام	81/53
عصاره اتری	03/28
خاکسترخام	99/6
فیبرخام	53/7
کیتین	6/5
کلسیم	50/3
فسفر	80/6
متیونین	67/0
سیستین	43/0
متیونین+سیستین	10/1
لیزین	75/2
ترئونین	90/1
آرژنین	59/2
ایزولوسین	80/2
لوسین	93/3
والین	98/2
هیستیدین	45/1
فنیل آلانین	75/1
گلیسین	52/2
سرین	16/2
پرولین	23/3
آلانین	24/3
آسپارتیک اسید	97/3
گلوتامیک اسید	81/5

 

 

افزایش توان سیستم ایمنی در نتیجه استفاده از میلورم در خوراک

میلورم ها همچنین حاوی کیتین هستند که برای طیور غیر قابل هضم است، اما در روده بزرگ به‌وسیله میکروارگانیسم‌ها تخمیر می‌شود (سانچز موروس و همکاران ۲۰۱۴). کیتین دومین پلی ساکارید از نظر فراوانی در طبیعت است، که در اسکلت خارجی حشرات و سخت پوستان یافت می‌شود (فینک ۲۰۰۷). مشخص شده است که کیتین و مشتقات آن باعث تحریک سیستم ایمنی ذاتی می‌شود (لی و همکاران ۲۰۰۸). جیره حاوی حشرات درواقع می‌تواند استفاده از آنتی بیوتیک‌ها را در صنعت طیور کاهش دهد، که کنترل کننده مقاومت ضد میکروبی و تاثیر منفی آن بر سلامت انسان است (ون هویز ۲۰۱۴). در آزمایشی جوجه های تغذیه شده با میلورم کمترین نسبت آلبومین به گلوبولین را در سرم خون داشتند، که نشان دهنده مقاومت و پاسخ ایمنی بهتر در برابر بیماری‌هاست، که احتمالا در نتیجه تاثیر پری بیوتیکی کیتین موجود دراسکلت خارجی کرم آرد به‌وجود آمده است (بورا و همکاران b۲۰۱۵). کیتین می‌تواند قابلیت هضم پروتئین در جوجه‌های گوشتی را کاهش دهد (خمپاکا و همکاران ۲۰۱۱)، اما از سوی دیگر، اثرات مثبتی بر سلامت طیور دارد. ون هویز (۲۰۱۳) مشاهده کرد که با افزودن میلورم به جیره جوجه‌های گوشتی، مصرف آنتی بیوتیک کاهش یافت، زیرا جیره حاوی حدود ۳ درصد کیتین بود که جمعیت لاکتوباسیل های روده ای را افزایش و جمعیت اشریشیا کلای و سالمونلای روده ای را کاهش داد. بالیتاک و سان (۲۰۱۳) گزارش کردند که میلورم تا سطح ۱۰ درصد در جیره جوجه‌های گوشتی بر خوش‌خوراکی و عملکرد پرندگان تاثیر نمی­گذارد. در آزمایشی که توسط ایسلام و یانگ (۲۰۱۷) انجام شد، میلورم های تخمیر شده با باکتری باعث افزایش سطوح ایمنوگلوبولین  Aو  Gو کاهش باکتری های ایکلای و سالمونلا شد. کاهش باکتری‌های بیماری‌زا به دلیل تاثیر کیتین و پروبیوتیک بود، که به‌عنوان جایگزین آنتی بیوتیک استفاده شده است.

تاثیر استفاده از پودر میلورم در خوراک طیور

استفاده از پودر میلورم به‌عنوان جایگزین ذرت و کنجاله سویا برای تامین انرژی، اسیدهای چرب و اسیدهای آمینه در خوراک طیور به خوبی مطالعه شده است. در سال‌های اخیر با افزایش قیمت اقلام خوراک، شرکت‌های بزرگ تولید خوراک طیور تمرکز زیادی بر یافتن منابع ارزان و مفید برای تعادل خوراک و کاهش قیمت جیره  داشته اند، که منجر به تحقیقات روزافزون روی حشرات به عنوان خوراک شده است. بورا و همکاران (b۲۰۱۵) از میلورم به عنوان جایگزین کنجاله سویا در جیره جوجه‌های گوشتی استفاده نموده و نشان دادند که میلورم در دوره‌ی رشد، بدون تاثیر منفی بر خوشخوراکی جیره، توانست  به‌طور کامل جایگزین کنجاله سویا شود. همچنین، جیره حاوی میلورم تاثیر مثبتی بر ضریب تبدیل و فاکتور راندمان اروپایی داشت. نسبت آلبومین به گلوبولین در سرم خون جوجه های تغذیه شده با میلورم کاهش یافت که نشان‌دهنده مقاومت و پاسخ ایمنی بهتر در برابر بیماری‌هاست، که احتمالا در نتیجه تاثیر پری‌بیوتیکی کیتین موجود دردیواره خارجی میلورم بوده است.

بورا و همکاران (a۲۰۱۵) در آزمایشی دیگر کنجاله سویا را به‌طور کامل با میلورم جایگزین نموده و گزارش کردند که استفاده از میلورم بر بیشتر ویژگی‌های عملکرد رشد و خصوصیات لاشه جوجه‌های گوشتی تاثیر معنی داری نداشت. در همین حال، ضریب تبدیل خوراک در کل دوره آزمایش نسبت به کنجاله سویا بهبود یافت. وزن کل دستگاه گوارش در تیمار حاوی کنجاله سویا از تیمار حاوی میلورم کمتر بود. جوجه های تغذیه شده با میلورم به‌طور کلی طول روده بیشتری داشتند. بیاستو و همکاران (۲۰۱۷) تاثیر افزودن ۵۰ ،۱۰۰ و ۱۵۰ گرم میلورم خشک شده در هر کیلوگرم خوراک جوجه‌های گوشتی نر را در دوره‌های آغازین، رشد و پایانی بر عملکرد رشد و ویژگی‌های ریخت شناسی بافت روده بررسی کردند. با افزایش سطح میلورم، وزن بدن و مصرف خوراک بهبود یافت، ولی بر ضریب تبدیل خوراک و ویژگی های ریخت شناسی روده جوجه های گوشتی تاثیر منفی گذاشت. این نتایج نشان داد که افزودن سطوح پایین تر (۵ درصد) میلورم در جیره طیور مناسب‌تر بود.

کان و همکاران (۲۰۱۷) تاثیر جایگزینی سه نمونه لارو حشره خشک شده (میلورم، کرم ابریشم و کرم پنیر) با کنجاله سویا را در جیره جوجه‌های گوشتی یک‌روزه به مدت ۵ هفته بررسی کردند. نتایج آزمایش نشان داد که افزودن میلورم، عملکرد جوجه‌های گوشتی و برخی از ویژگی‌های کیفیت گوشت را نسبت به دو تیمار دیگر بهبود بخشید. دی مارکو و همکاران (۲۰۱۵) بیان کردند که میلورم منبع عالی از انرژی قابل سوخت و ساز و اسیدهای آمینه قابل هضم برای جوجه‌های گوشتی است. بالیتاک و سان (۲۰۱۳) تاثیر افزودن 5/0، ۱، ۲ و ۱۰ درصد میلورم آسیاب شده را بر عملکرد رشد و ویژگی‌های لاشه جوجه‌های گوشتی بررسی کردند. نتایج نشان داد که افزودن ۲ درصد لارو به جیره باعث بهبود رشد و ویژگی‌های لاشه گردید. رامس الردای و همکاران (۲۰۰۲) سطوح کنجاله سویا را به ۳۱ و ۲۶ و ۲۰ درصد جیره کاهش داده و به ترتیب با ۰ و ۵ و ۱۰ درصد میلورم خشک شده جایگزین کردند. نتایج آنها تاثیر معنی‌داری بر عملکرد جوجه‌های گوشتی بین تیمارهای آزمایشی نشان نداد.

میلورم زنده حدود ۴۰ درصد ماده خشک و ۱ تا 5/4 درصد خاکستر دارد که این باعث محدودیت استفاده از آن در جیره جوجه های گوشتی (تا ۱۰ درصد ماده خشک) می‌شود. حسین و همکاران (۲۰۱۷) گزارش کردند که وزن بدن با افزایش سطوح 1/0، 2/0 و 3/0 درصد میلورم در جیره بهبود یافت. میانگین ضریب تبدیل خوراک برای سطوح مختلف میلورم به ترتیب 88/1، 83/1 و 75/1 بود، که در مقایسه باگروه شاهد بهتر بود. همچنین درصد لاشه در جیره حاوی 3/0 درصد میلورم (1/66) در مقایسه با گروه کنترل (3/63) بیشتر بود. ویژگی‌های گوشت (طعم، تردی، بو …) تحت تاثیرتیمارهای آزمایشی قرار نگرفت. بر اساس نتایج بدست آمده از این آزمایش، مکمل لارو تاثیر منفی بر تیتر آنتی بادی علیه هماگلوتنین نداشت.

شکل 1: لارو سوسک زرد آرد

 

صدق گویا و همکاران (2021) سطوح مختلف پودر لارو سوسک زرد آرد را جایگزین بخشی از منبع پروتئین جیره جوجه‌های گوشتی کردند. نتایج این پژوهش نشان داد که جیره حاوی پودر میلورم تاثیر معنی داری بر مصرف خوراک و درصد مرگ و میر جوجه‌های گوشتی نداشت. در دوره آغازین (10-1روزگی)، افزودن پودر میلورم به جیره جوجه‌های گوشتی باعث افزایش وزن بدن در مقایسه با گروه شاهد شد. همچنین مقایسات اورتوگونال سطوح مختلف پودر میلورم، حاکی از کاهش ضریب تبدیل خوراک در جوجه های تغذیه شده با 5/2 درصد پودر میلورم در دوره آغازین نسبت به گروه شاهد بود. اکثر پارامترهای خونی تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت، به استثنای نسبت آلبومین به گلوبولین سرم که در جوجه های گوشتی تغذیه شده با پودر میلورم کمتر از گروه شاهد بود. افزایش سطح پودر میلورم درجیره جوجه‌های گوشتی باعث کاهش جمعیت باکتری‌های اشریشیا کلای شد، به‌طوری‌که کمترین میزان این باکتری در سکوم جوجه‌های تغذیه شده با 5 درصد پودر میلورم مشاهده شد، که اختلاف آن با گروه شاهد و گروه حاوی 5/2 درصد پودر میلورم معنی دار بود (88/2 در برابر 61/3 و 41/3، 03/0P =). بیشترین ضریب تبدیل خوراک مربوط به گروه شاهد و کمترین در گروه حاوی 5/2 درصد پودر میلورم مشاهده شد (18/2 در برابر 92/1).

در مورد تاثیر استفاده از میلورم در جیره مرغ‌های تخم‌گذار اطلاعات کمی در دسترس است. وانگ و همکاران (۱۹۹۶) بیان کردند که نرخ تخم‌گذاری مرغ‌هایی که از پودر میلورم خشک شده به عنوان جایگزین پودر ماهی در جیره استفاده کردند، 4/2 درصد بیشتر از گروه شاهد بود. مطالعه دیگر روی مرغ‌های تخم‌گذار حاکی از افزایش تولید و تولید توده‌ای تخم مرغ و نیز بهبود ضریب تبدیل خوراک در اثر تغذیه با میلورم خشک بوده است. این نتایج ممکن است تا حدی به دلیل ارزش تغذیه‌ای بالاتر لارو حشرات در مقایسه با ترکیبات گیاهی خوراک و در نتیجه دریافت مقادیر بالاتر اسیدهای آمینه ضروری مورد نیاز مرغ رخ داده باشد (ین 2009). حسین و همکاران (2017) دریافتند که وعده غذایی میلورم حاوی تمام اسیدهای آمینه ضروری به ویژه متیونین و لیزین است. این اسیدهای آمینه و به ویژه لیزین می تواند بر تولید تخم مرغ و تولید توده‌ای تخم مرغ اثر مثبت بگذارد (فخرایی و همکاران 2010). القازاز و همكاران (2016) اثرات 0، 50 و 100 گرم در كيلوگرم لارو مگس سرباز سیاه (یک حشره دیگر مورد استفاده در خوراک دام و طیور) را به عنوان منبع پروتئين بر عملكرد مرغ هاي تخم گذار بررسي كردند. نتایج نشان داد که تولید تخم مرغ و تولید توده‌ای تخم مرغ بهبود یافت، اما بر ضریب تبدیل خوراک تاثیر منفی گذاشت. طبق گزارش زوته و همکاران (2019)، تفاوت معنی داری بین وعده‌های غذایی پروتئین لارو مگس سرباز سیاه چربی گیری شده و جیره غذایی شاهد در رابطه با تولید تخم مرغ و ضریب تبدیل خوراک در بلدرچین مشاهده نشد. در یک مطالعه روی مرغ‌های تخم‌گذار، وانگ و همكاران (1996) دریافتند كه جایگزینی پودر ماهی با میلورم خشک شده، باعث افزایش درصد تولید تخم مرغ نسبت به گروه شاهد شد.

نتیجه گیری

با جمع‌بندی مطالعات، می­توان گفت که از میلورم، به خصوص در سطوح پایین، می‌توان در جیره پرندگان  به عنوان یک منبع ارزان و سالم که جایگزین بخشی از پروتئین جیره شود، استفاده کرد. کیفیت بالای اسیدهای آمینه، اسیدهای چرب و میزان کالری موجود در این منبع غذایی، اثر مطلوبی در کمیت و کیفیت رشد و ضریب تبدیل در جوجه­های گوشتی و مرغ‌های تخم­گذار می‌تواند داشته باشد. استفاده از ضایعات کشاورزی در پرورش میلورم می‌تواند با ایجاد بهره وری، منجر به کاهش هزینه های تولید و استفاده بهتر از منابع طبیعی گردد و کمک موثری به کاهش گازهای گلخانه‌ای و مشکلات زیست محیطی ناشی از ضایعات کشاورزی کند. کیتین موجود در میلورم­ می­تواند باعث بهبود عملکرد سیستم ایمنی طیور گردد و میزان مصرف آنتی بیوتیک‌ها را کاهش دهد.

منابع

Aguilar-Miranda E D, López M G, Escamilla-Santana C, Barba de la Rosa A P. 2002. Characteristics of maize flour tortilla supplemented with ground Tenebrio molitor larvae. J. Agric. Food Chem. 50: 192–195.

 

Al-Qazzaz M F A, Ismail D, Akit H, Idris L H. 2016. Effect of using insect larvae meal as a complete protein source on quality and productivity characteristics of laying hens, Rev Bras Zootec, 45: 518–523.

 

Ballitoc D A, Sun S. 2013. Ground yellow mealworms (Tenebrio molitorL.) feed supplementation improves growth performance and carcass yield characteristics in broilers. Open Sci Repos Agric (open-access) e23050425. doi:10.7392/openaccess.23050425

 

Biasato I, De Marco M, Rotolo L, Renna M, Dabbou S, Capucchio M T, Biasibetti E, Tarantola M, Costa P, Gai F, Pozzo L, Dezzutto D, Bergagna S, Gasco L, Schiavone A. 2016. Effects of dietary Tenebrio molitor meal inclusion in free-range chickens. J. Anim. Physiol. Anim. Nutr. 100:1104–1112. doi:10.1111/jpn.12487.

 

Biasato I, Gasco L, De Marco M, Renna M, Rotolo L, Dabbou S, Capucchio M T, Biasibetti E, Tarantola M, Bianchi L, Cavallarin F, Gai L, Pozzo D, Dezzutto S, Bergagna L, Schiavone A. 2017. Yellow mealworm larvae (Tenebrio molitor) inclusion in diets for male broiler chickens: effects on growth performance, gut morphology, and histological findings. Poult. Sci. 0:1–9 http://dx.doi.org/10.3382/ps/pex308

 

Bovera F, Loponte R, Marono S, Piccolo G, Parisi G, Iaconisi V, Gasco L, Nizza A. 2015a. Use of Tenebriomolitor larvae meal as protein source in broiler diet: effect on growth performance, nutrient digestibility, and carcass and meat traits. J. Anim Sci. 94:639–647

 

Bovera F, Piccolo G, Gasco L, Marono S, Loponte R, Vassalotti G, Mastellone V, Lombardi P, Attia YA, Nizza A. 2015b. Yellow mealworm larvae (Tenebrio molitor, L.) as a possible alternative to soybean meal in broiler diets. Br Poult Sci. 56:569–575.

 

Bovera R, Loponte R, Pero M E, Cutrignelli M I, Calabrò S, Musco N, Vassalotti G, Panettieri V, Lombardi P, Piccolo G, Di Meo C, Siddi G, Fliegerova K, Moniello G. 2018. Laying performance, blood profiles, nutrient digestibility and inner organs traits of hens fed an insect meal from Hermetia illucens larvae, Res. Vet. Sci, 120: 86–93.

CPI, 2012. Bovans white management guide, North American Edition. Centurion Poultry Inc., Lexington, GA., USA. http://www.centurionpoultry.com/default/download_pdf/64.

De Marco M, Martínez S, Hernandez F, Madrid J, Gai F, Rotolo L, Belforti M, Bergero D, Katz H, Dabbou S, et al. 2015. Nutritional value of two insect larval meals (Tenebrio molitor and Hermetia illucens) for broiler chickens: apparent nutrient digestibility, apparent ileal amino acid digestibility and apparent metabolizable energy. Anim Feed Sci Technol. 209:211–218.

 

Fakhraei J, Loutfollahian H, Shivazad M, Chamani M, Hoseini S A. 2010. Reevaluation of lysine requirement based on performance responses in broiler breeder hens, Afr. J. Agric. Res, 5: 2137-2142.

 

Food and Agriculture Organization (FAO). 2017. The state of food and agriculture. Leveraging food systems for inclusive rural transition. FAO, Rome, Italy. Available at: http://www.fao.org/3/a-I7658e.pdf.

 

Finke M D. 2002. Complete nutrient composition of commercially raised invertebrates used as food for insectivores. Zoo Biol. 21:269–285.

 

Finke M D. 2007. Estimate of chitin in raw whole insects. Zoo Biol. 26:105–115. doi:10.1002/zoo.20123.

 

Finke M D. 2015. Complete nutrient content of four species of commercially available feeder insects fed enhanced diets during growth. Zoo Biol. 34:554–564.

 

Hardouin J, Mahoux G. 2003. Zootechnie d’insectes – Elevage et utilisation au bénéfice de l’homme et de certains animaux. In: Bureau pour l’Echange etla Distribution de l.

 

Hill D S. 2002. Pests of Stored Foodstuffs and Their Control. Kluwer Academic Publishers, 476 p.’Information sur le Mini-élevage (BEDIM), 164 p.

 

Hussain I, Sarzamin K, Asad S, Naila C, Rafiullah K, Waqas A, Naseer A. 2017. Mealworm (Tenebrio molitor) as potential alternative source of protein supplementation in broiler. Int J Biol Sci. 10:255–262.

 

Hwangbo J, Hong E C, Jang, A, Kang H K, Oh J S, Kim B W, Park B S. 2009. Utilization of house fly-maggots, a feed supplement in the production of broiler chickens. J. Environ. Biol. 30:609–614.

 

Islam M M, Yang C J. 2017. Efficacy of mealworm and super mealworm larvae probiotics as an alternative to antibiotics challenged orally with Salmonella and E. coli infection in broiler chicks. Poult Sci. 96: 27-34.

 

Józefiak D, Engberg R M. 2015. Insects as poultry feed. 20th European Symposium on Poultry Nutrition (August); Prague, Czech Republic.

 

Khan S, Khan R U, Alam W, Sultan A. 2017. Evaluating the nutritive profile of three insect meals and their effects to replace soya bean in broiler diet. J. Anim. Physiol. Anim. Nutr. 102:e662–e668.  DOI: 10.1111/jpn.12809.

 

Khempaka S, Chitsatchapong C, Molee W. 2011. Effect of chitin and protein constituents in shrimp head meal on growth performance, nutrient digestibility, intestinal microbial populations, volatile fatty acids, and ammonia production in broilers. J. Appl. Poult. Res. 20:1–11. doi:10.3382/japr.2010-00162.

 

Lee K P, Simpson S J, Wilson K. 2008. Dietary protein-quality influences melanization and immune function in an insect. Funct Ecol, 22(6): 1052– 1061.

 

Makkar H P S, Tran G, Heuzé V, Ankers P. 2014. State of the art on use of insects as animal feed. Anim Feed Sci Technol. 197:1–33.

 

Marono S, Piccolo G, Loponte R, Di Meo C, Attia Y A, Nizza A, Bovera F. 2015. In vitro crude protein digestibility of Tenebrio molitor and Hermetia illucens insect meals and its correlation with chemical composition traits. Ital. J. Anim. Sci, 14: 338–349.

 

NRC, 1994. National Research Council, Nutrient Requirements of Poultry, 9th revised ed. National Academy Press, Washington, DC, USA.

 

Olsen R L, Hasan M R. 2012. A limited supply of fishmeal: impact on future increases in global aquaculture production. Trends Food Sci Technol. 27: 120-128.

 

Oonincx D G A B, de Boer I J M. 2012. Environmental impact of the production of mealworms as a protein source for humans – A Life Cycle Assessment. PloS ONE 7, e51145.

 

Oyegoke O O, Akintola A J, Fasoranti J O. 2006. Dietary potentials of the edible larvae of Cirina forda (westwood) as a poultry feed. African J. Biotech. 5: 1799-1802.

Prudêncio da Silva V, Van der Werf H M G, Spies A, Soares S R. 2010. Variability in environmental impacts of Brazilian soybean according to crop production and transport scenarios. J Environ Manage. 91: 1831-1839.

 

Ramos-Elorduy J, González E A, Hernández A R, Pino J M. 2002. Use of Tenebrio molitor (Coleoptera:Tenebrionidae) to recycle organic wastes and as feed for broiler chickens. J Econ Entomol. 95:214–220.

 

Ravzanaadii N, Kim S H, Choi W H, Hong S J, Kim N J. 2012. Nutritional value of mealworm, Tenebrio molitor as food source. Int J Ind Entomol. 25:93–98.

 

Sánchez-Muros M J, Barroso F G, Manzano-Agugliaro F. 2014. Insect meal as renewable source of food for animal feeding: A review. J. Clean. Prod. 65:16–27. doi:10.1016/j.jclepro.2013.11.068.

 

Sedgh-Gooya S, Torki M, Darbemamieh M, Khamisabadi H, Karimi Torshizi MA, Abdolmohamadi A. 2021. Yellow mealworm, Tenebrio molitor (Col: Tenebrionidae), larvae powder as dietary protein sources for broiler chickens: Effects on growth performance, carcass traits, selected intestinal microbiota and blood parameters. J Anim Physiol Anim Nutr.;105:119–128. https://doi. org/10.1111/jpn.1343

 

Ullah R, Khan S, Hafeez A, Sultan A, Khan N A, Chand N, Ahmad, N. 2017a. Silkworm (Bombyx mori) Meal as Alternate Protein Ingredient in Broiler Finisher Ration. Pak J zool, 49: 1463–1470.

 

Ullah R, Khan S, Khan N, Mobashar M, Sultan A, Ahmad N, Lohakare J. 2017b. Replacement of soybean meal with silkworm meal in the diets of white leghorn layers and effects on performance, apparent total tract digestibility, blood profile and egg quality. Int J Vet Health Sci Res, 5: 200–207.

 

Van Huis A. 2013. Potential of insects as food and feed in assuring food security. Annu. Rev. Entomol. 58:563–583.

 

Van HuisA, van Itterbeeck J, Klunder H C, Mertens E, Halloran A, Muir G, Vantomme P. 2014. Edible insects-future prospects for food and feed security.

FAO, Rome. http://www.fao.org/docrep/018/i3253e/i3253e.pdf.

 

Veldkamp T, van Duinkerken G, van Huis A, Iakemond CMM, Ottevanger E, Bosch G, Van Boekel MAJS. 2012. Insects as a sustainable feed ingredient in pig and poultry diets – a feasibility study. Wageningen UR Livest. Res., Report 638.

 

Wang Y C, Chen Y T, Li X R, Xia J M, Du Q S, Zhi C. 1996. Study on rearing the larvae of Tenebrio molitor Linne and the effects of its processing and utilization, Acta Agric Univ Henan, 30: 288-292.

 

Yen A L. 2009. Edible insects: Traditional knowledge or western phobia? Entomol Res, 39:289–298.

 

Zotte A D, Singh Y, Michiels J, Cullere M. 2019. Black Soldier Fly (Hermetia illucens) as Dietary Source for Laying Quails: Live Performance, and Egg Physico-Chemical Quality, Sensory Profile and Storage Stability, Animals, 9(115): 1-20.